Yaz Aylarında Besin Zehirlenmeleri
Yazı Boyutu:
Amerikan Hastanesi’nden Dr. Bahar Kaçmaz ile yaz aylarının gelmesiyle daha sık gördüğümüz besin zehirlenmeleri hakkında konuştuk.
Besin zehirlenmeleri, erişkinlerde ve çocuk yaş gruplarında gıdaların saklanma ve pişirilme özelliklerine göre yıl boyu görülse de yaz aylarında havaların ısınmasıyla beraber sıklığı artmaktadır. Besin zehirlenmeleri gelişmekte olan ülkelerde özellikle beş yaş altı çocuklarda oldukça riskli ve sık görülüyor olsa da gelişmiş ülkelerde hijyenin oldukça önemsenmesi ve tedavi koşullarının iyi olması nedeniyle önemli sağlık sorunlara sebep olmamakta.
Besin Zehirlenmesi Neden Olur?
Akut ishalin en sık sebebi enfeksiyöz patojenler yani enfeksiyona sebep olan mikroorganizmalardır ve bunlar herhangi bir tedavi gerekmeden kendini sınırlamaktadır. Bu patojenler/mikroorganizmalar genellikle enfekte olmuş gıda ve suyla bulaşabilir. Sıcak havalarda gıdaların saklanma koşulları da besin zehirlenmesi için önemli risk oluşturmaktadır. Özellikle 1-6 saat gibi kısa sürede ani başlayan ciddi bulantı, kusma ve ishal sıklıkla bakteri toksinleri (S. aureus, B. cereus) ya da virüsler nedeniyle oluşmaktadır.
Mutfak personelleri tarafından kontamine olan süt-süt ürünleri (krema, dondurma, mayonez vs.) et, yumurta ve salatalar ya da pirinç içeren ürünlerin, oda sıcaklığında saklandıktan sonra tüketilmesi veya tekrar ısıtılması neticesinde bakteri toksinleri aktif hale gelerek besin zehirlenmesine sebep olabilir. Bu nedenle, saklanma şartlarından emin olunmadığı durumlarda bu tarz gıdaların tüketiminden özellikle sıcak havalarda uzak durulması gerekmektedir. Ayrıca birçok bakteri, virüs ya da parazitin de iyi yıkanmayan sebze-meyveler, iyi pişmeyen kabuklu deniz ürünleri/ kümes hayvanları/kırmızı et ve et ürünleri, pastörize edilmemiş süt-süt ürünlerinin tüketilmesi ile oluşabiliyor ve bunun da besin zehirlenmesine sebep olabiliyor. Bu gıdaların tüketimi ile sporadik olarak tanımladığımız birbirlerinden bağımsız olguların yanı sıra salgınlara da neden olabilir. Besin zehirlenmeleri hasta yönetiminin oldukça önemli olduğu halk sağlığı sorunları arasında ilk sıralarda yer alanlardan.
Besin Zehirlenmelerinde Ne Zaman Doktora Başvurulması Gerekli?
En sık etken norovirüsdür (virüslerden norovirüsdür) ve onu da Salmonella bakterisi takip etmektedir. Bu salgınlarda enfekte eden kaynak olarak ise en çok iyi pişirilmeyen balık, süt ve süt ürünleri, tavuk eti gösterilmektedir. Ancak enfeksiyonun kaynağından bağımsız olarak bulantı, kusma, karın ağrısı, ishal veya ateş gibi semptomları olan hastalarda sadece klinik bulgular ile patojenlerin ayrımını yapmak oldukça zordur ve tedavi aynı olacağı için çoğu zaman da gerekli değildir.
Eğer ciddi sıvı kaybı, sıvı alımında yetersizlik, idrar çıkışında azalma, ciddi karın ağrısı yoksa hastanede tedaviye çoğunlukla gerek yoktur. Hastaların ishal karakteri de tedavi konusunda kriterlerden bir tanesi. Ne sıklıkta olduğu, miktarı, kan ya da mukus varlığı değerlendirmede önemli sorulardan.
Şüpheli gıda tüketiminden üç gün sonra ortaya çıkan şikayetler daha farklı değerlendirilir. Tedavi yaklaşımları da daha farklı olacaktır.
Besin Zehirlenmelerinde Tedavi Yöntemleri
Hastalardaki tedavi yaklaşımları değerlendirildiğinde genellikle antibiyotik tedavisi gerekmez. Ancak özellikle invaziv olarak adlandırdığımız bağırrsak mukozasına direk hasar veren, ciddi seyreden ve tehlikeli duruma ulaşan ya da riskli grupta olan hastalarda antibiyotik tedavisi de düşünülebilir. Bağırsak hareketlerini azaltan ilaçlar, inflamatuvar olduğu düşünülen ishallerde kullanılmaz. Bu ilaçlar çok dikkatlice, hasta seçilerek kullanılmalıdır.
