Koah ile İyi Yaşam Yöntemleri Nelerdir?

KOAH ile daha rahat yaşamanın formüllerini Amerikan Hastanesi Göğüs Hastalıkları bölümünde görev yapan Dr. Elif Altuğ Oggusto için anlattı.

Dr. Elif Altuğ

KOAH (Kronik Obstrüktif Akciğer Hastalığı), hava akımı kısıtlanmasının anormal inflamatuvar yanıtla ilişkili olduğu bir durumdur. Akciğerlerle sınırlı olmayıp, sistemik bir süreçte ilerler. KOAH ile yaşamak zorlayıcı olabilir, ancak çalışma veya sosyal hayatınızın bittiği anlamına gelmez.

Nefes alışverişinizi kontrol etmeyi öğrenme, günlük aktivitelerinizde yorgunluk ve nefes darlığı yakınmalarına farkındalık geliştirme, akciğer rehabilitasyon egzersizleri uygulama, grip aşısını her yıl tekrarlama, ilaçlarınızı düzenli kullanma, sağlıklı ve dengeli beslenme ve sigara kullanımından özgürleşme gibi seçeneklerle KOAH ilişkili beden-zihin durumunuzu destekleyebilirsiniz. Herhangi birinde deneyeceğiniz bir değişim, hem günlük yaşam akışınızda hem de yaşam kalitenizde belirgin vurgular yaratacaktır.

KOAH ile ilgili doğru bilinen yanlışlar

• KOAH’ın temel nedenlerinden biri sigara kullanımı olsa da KOAH tanısı olan herkes sigara içmez. Günümüzde sigara dışında hava kirliliği, genetik yatkınlık, duman ve toz maruziyeti ile pasif içicilik de KOAH geliştirme nedenleri arasında yer alır.

• “KOAH durumunda egzersiz yapamazsın” inanışının aksine, düzenli egzersiz, nefes alışverişini geliştirdiği gibi, nefes darlığıyla ilişkili yakınmaların şiddetini azaltır ve yaşam kalitesini düzeltir.

• KOAH sistemik bir hastalıktır. Kilo kaybı, kas gücü kaybı, halsizlik, yorgunluk, tansiyon yüksekliği, ödem gibi tüm bedeni ilgilendiren yakınmalar oluşturur. Kronikleşen bir süreç olduğundan, şikayetlere depresyon ve duygudurum bozuklukları da eklenebilir.

• KOAH’ın tedavisi yoktur ancak “tedavi edilemez” bir hastalık da değildir. Gündelik seçimlerinizde -hareket, beslenme, sigara gibi- yapılacak olumlu değişikliklerle, uzun ve tam bir yaşam sürmek mümkün. Örneğin; sigaradan özgürleşmek hem hastalığın ilerlemesini durdurur hem de yaşam sürenizi artırır.

• KOAH’ın 65 yaş üzeri hastalığı olduğu sanılsa da KOAH yakınmaları herhangi bir yaşta da başlayabilir. 40-50’li yaşlarda başlayan yakınmalar için ancak ileri yaşlarda yakınmaların şiddetlenmesiyle tanı bulur.

“Öncelikle kendinize iyi gelmeyen çevresel koşulları ayırt edin.”

KOAH ile doya doya bir yaşam sürün

Öncelikle kendinize iyi gelmeyen çevresel koşulları ayırt edin. Soğuk veya kuru hava, sigara dumanı, eşlik eden alerjik koşullar, iş şartları… Herkesin akciğerlerini olumsuz etkileyen farklı tetikleyiciler olabilir.

Kış aylarında artan viral enfeksiyon etmenlerine karşı her yıl yenilenen grip aşınızı olun.

Nefes çalışmaları ve teknikleri uygulayın. Bu teknikler hem hastalığın kronik sürecinde hem de akut atakların kontrolünde değerlidir.

• Rahat, yavaş ve derin solunum,

• Büzük dudak solunumu (ıslık çalar gibi),

• Zorlayıcı aktiviteler yaparken güçlü bir şekilde nefes verme,

• Merdiven çıkarken, yürürken hareketle birlikte ritmik olarak nefes alıp verme.

“Yürüyüş, şarkı söyleme, yoga, fizyoterapi ve Tai-chi gibi nefes-beden ve denge çalışmaları yapın.”

KOAH hastalığının varlığı konusunda ilişkilerinizde açık olun. Nefes darlığı ve öksürük yakınmaları sonucu halsizlik ve depresyon hissi oluşabilir. Hayatı paylaştığınız kişiler de sizin için endişe, çekince geliştirebilir. Yaşananlarla ilgili birbirinize karşı açık olmak, samimi bağ kurmak hepiniz için destekleyici olur, ilişkinizi kolaylaştırır. Çözümler kendiliğinden oluşur. Yürüyüş, şarkı söyleme, yoga, fizyoterapi ve Tai-chi gibi nefes-beden ve denge çalışmaları yapın. Bilimsel çalışmalar KOAH varlığında egzersiz yapmanın ve düzenli olarak aktif kalmanın solunum sistemine anlamlı katkı sağladığını ve yakınmaları azalttığını gösteriyor.

Bol bol hareket edin. KOAH varlığında nefes darlığından kaçınmak için “hareket etmeme hali” baskın bir duygudur. Ancak hareketsizlik beden sağlığının eksilmesi ve bedene güven kaybının oluşmasıyla sonuçlanır ve nefes darlığı daha da artar. Nefes darlığı tek başına tehlikeli değildir, efor sarf ettiğinizde oluşan doğal bir sonuçtur. Sadece KOAH ile bu cevap ani gelişir ve akciğerlerin yeterli oksijeni sağlamak için çok çalışması gerekir.

{772893}

Düzenli bir şekilde egzersiz yapın. Egzersizlerin her gün, düzenli, günde 2 kez ve sürdürülebilir olması fark edilir, hissedilir ve dönüştürücü sonuçlar oluşturur. Oksijen desteğine gereksinim duyuyorsanız, egzersizleri oksijen alırken yapılacak şekilde planlayabilirsiniz.

Kol egzersizi: Omurganızı dik tutun. Evdeki küçük su şişesini avuç yukarı bakacak şekilde sağ elinizle tutarak nefes alıp, önkolu dirsekten büküp göğüs kafesine yaklaştırırken nefesinizi verin. (Her iki kol ile 10’ar kez tekrarlanabilir)

Esneme için: Omurganızı dik tutun. Ellerinizi dizlerinizin üzerinde ve avuçlar yere dönük başlayıp, nefes alırken kollarınızı bedenin iki yanına açıp, gidebildiği kadar arkaya açıp, göğüs kafesindeki çekilmeyi hissedince nefes vererek tekrar dizleriniz üzerinde dinlenin.

Kilonuzu kontrol altında tutun. Sağlıklı bir kiloyu edinmek ve korumak da KOAH süreci için değerlidir. Fazla kilo nefes darlığını artırabilir. Karbonhidrattan zayıf, protein ve vitamin destekli bir beslenmeyi seçerek tüm beden kas gücü ve özellikle solunum kas gücü desteklenir. Böylece egzersiz yapabilme olasılığı doğar ve KOAH tüketici bir yaşam döngüsü olmaktan çıkar.

Sosyalleşin. Pek çoğumuz “kronik” olarak tanımlanan uzun dönemli süreçleri “yalnızlık” ve “izolasyon” duygusuyla yaşar. KOAH da bunlardan biridir. İş ve sosyal yaşamdan çekilme hali oluşur. Bu durum da zihinsel ve ruhsal iyiliğimizi olumsuz şekilde etkiler. Çalışmalar, mindfulness (farkındalık), MBCT (mindfulness temelli kognitif terapi) ve öz-şefkat meditasyonu içerikli zihinsel egzersizlerin KOAH’a eşlik eden kendini suçlama ve depresyon halinden doğan psikolojik stresi azalttığını göstermektedir. Mindfulness egzersizleri akciğer rehabilitasyonu, günlük egzersiz aktivitesi ve beslenme süreçlerine de eklenebilir. Sistemik bir hastalık olarak tanımlanan KOAH, sistemik bir iyileşme sürecine dönüşür.