Okyanusları Temizleyen Tekne: Manta

Sizi Manta’yla tanıştıralım. Kendisi dev bir plastik yiyici tekne olarak tanımlanıyor. Denizlerden plastikleri toplayan ve yenilenebilir enerji kaynaklarıyla çalışan Manta, plastik atıkları elektriğe dönüştürüyor. Dönüştürdüğü elektiriği de kendisi için kullanıyor.

Manta, yaklaşık 56 metre boyunda hibrit bir yelkenli. Yenilenebilir enerjiden gücünü alan ve dünyanın endüstriyel ölçekte denizden plastik toplayan ilk teknesi olan Manta, “dev plastik yiyici” olarak tanımlanıyor.

Manta’yı ortaya çıkaran girişimin ardındaki isim dünya şampiyonu yelkenci Yvan Bourgnon, 20 yıllık yelken kariyerinde defalarca okyanus aşırı yarışlara katılmış, iki kez dünyanın etrafını dolaşmış. Bourgnon, 2015 yılında solo atlantik geçişi yarışı Transat Jacques Vabre’da mücadele ederken teknesine takılan plastik atıklar yüzünden parkuru terk etmek zorunda kalmış. Yelkenci, bu yaşanan talihsiz olay üzerine 2016 yılında bir sivil toplum örgütü olan The SeaCleaners’ı kurmuş. Bourgnon, The SeaCleaners bünyesinde mühendis, teknisyen ve araştırmacıdan oluşan 58 kişilik bir ekiple beş araştırma laboratuvarında yaptığı çalışmayla Manta’yı inşa etmiş.

“İki kez dünyanın etrafını yelkenli tekneyle dolaştım. İlkini 12 yaşımdayken ailemle, ikincisini 30 yıl sonra gerçekleştirdim. Bu iki dünya seyahatim arasında çok büyük bir fark vardı: Denizlerdeki plastik atıkların yoğunluğu. Bunun üstüne bir de yarışta dünya rekorunu plastik atıklar yüzünden kaçırınca bu konuda bir şeyler yapılması gerektiğine karar verdim ve harekete geçtim.”

Gerçek anlamda çevreci bir tekne olan Manta’nın gövdesi düşük karbon çelikten üretildi. Elektrikli motoru sayesinde 2-3 knot hızla seyir yapabiliyor. Bu da denizden plastikleri toplarken gerekli olan en uygun hız. Teknedeki iki rüzgar türbini sayesinde 500 kW enerji üretebiliyor. Baş bölgesinde 500 metrekare genişliğindeki güneş panelleri, iki adet su jeneratörü, bir de plastik atığı elektriğe dönüştüren bir ünite (WECU) bulunuyor.

Manta’daki üç tane yüzer plastik toplayıcı denizin yaklaşık bir metre derinliğine iniyor, saatte üç ton atık toplayabiliyor. Toplanan metal ve camlar, kıyıdaki ayrıştırma merkezlerine ulaştırılıyor, organik atıklar yeniden denize bırakılıyor. Plastik atıklar da WECU sayesinde teknenin ihtiyaç duyduğu elektriğe dönüştürülüyor. Yılın 300 günü çalışarak yılda 10 bin ton plastik atığı toplamayı hedefleyen Manta’da bulunan iki dekontaminasyon botu da dar ve sığ bölgelere ulaşmayı hedefliyor.

Manta ismini, iki yanında kanatları olan manta ray balığından almış. Zira tekne, yanlara doğru açılıp içeri geri çekilebilen kanatları sayesinde tıpkı bir manta balığına benziyor. Tekne, açık denizde seyir yapabilecek olmasına rağmen daha çok kıyılardaki kirliliklerin temizlenmesi için çalışacak. Özellikle de Asya’nın en uzun nehri Yangtze, Çin’teki Sarı Nehir ve Hindistan ile Bangladeş’ten geçen Ganj gibi nehirlerin denize döküldüğü ağızlara odaklanacak. Bourgnon, okyanuslardaki plastik atığın yüzde 60’ının bu nehirlerden kaynaklandığına dikkat çekiyor. Kasırga ve fırtınaların plastik kirliliği okyanuslara taşıdığını belirten Bourgnon, atıkların sürüklenmeden, batmadan ve parçalanmadan toplanmasının çok önemli olduğunu belirtiyor.

Manta’nın üretileceği tersane henüz belirlenmedi. Ancak teknenin üretiminin iki yılda tamamlanması ve 2024’te suya inmesi planlanıyor. Denizdeki deneme seyirlerinin ise Avrupa ve Asya sularında 2025 yılında gerçekleştirilmesi bekleniyor. Teknede 10 tane bilim adamının bulunması da planlanıyor. Aynı zamanda bir araştırma laboratuvarı olan Manta’da elde edilecek bilimsel verilerin isteyen herkesle paylaşılacağını belirten Bourgnon sözlerini şöyle tamamlıyor:

“Ben bir yarış içinde değilim. Umarım kısa zamanda yüzlerce Manta üretilir ve okyanuslar plastiklerden temizlenir.”