Sessiz İstifa Kariyeriniz İçin Ne İfade Ediyor?

Kariyer yolculuğumuzda neden sessiz istifa noktasına geliriz? Bu noktaya gelirsek ne yapmalıyız? İşe alım ve yetenek yönetiminde kurumlara çözümler sunan foxhr kurucusu Ebru Bağran anlatıyor.

“İş ve özel hayat dengesini korumak”, “Mesai saatlerinde sadece tanımlanan işleri yerine getirmek”, “Başka ek sorumluluk almamak”, “Sadece zorunlu eğitim ve toplantılara katılmak” ve “İş dışında ulaşılabilir olmamak” gibi davranışlarla kendini belli eden sessiz istifa olgusu kariyer hedeflerini yakalamak için iş hayatını önceliklendiren ve iş tutkusu ile fark yaratmak isteyen yetenekler için kariyer yolculuklarında adeta bir U dönüşü etkisi yapıyor…

Kariyerimizde Bizi Sessiz İstifaya Yaklaştıran Koşullar Neler?

Bizleri sessiz istifaya iten sebepler aynı bir hastalığın vücudumuzda biz fark etmeden yavaş yavaş ilerlemesi gibi zamanla büyüyor ve fark etmeden, bir anda kendimizi “sessiz istifa” sürecinin içinde bulabiliyoruz. Bu süreci hazırlayan sebepleri iç (kendi tercihlerimizden kaynaklı) ve dış (çalıştığımız kurum ve yönetici kaynaklı) olmak üzere ikiye ayırabiliriz.

Dış sebeplerde bizi en fazla tetikleyen faktör çalıştığımız şirket için değersiz olduğumuzu hissetmek. Devamlı iş ve zaman baskısı içinde, canla başla çalışıp şirketin kârlılığına ve başarısına katkıda bulunduktan sonra bunun karşılığını yetersiz ücret, esnek olmayan uzun çalışma saatleri, takdir etmeyen ve gelişim için yönlendirici olmayan yöneticilik yaklaşımları ile almak bizi bu noktaya getiriyor. Bu durum, bir süre sonra gösterdiğimiz onlarca çabayı sorgulamamıza ve “Ben neden bu şirket için bir şey üreteyim? Neden bunca fedakârlık yapayım?” diye düşünerek gayretlerimizi anlamsız bulmamıza sebep oluyor. Buna ek olarak, çalıştığımız şirkette kariyer fırsatlarının az olması, ilerlemeye ve yeni deneyimler edinerek gelişmeye dair olanakların sınırlılığı da bir süre sonra kendimizi tekrar ettiğimizi ve yeni şeyler öğrenmek adına geri kaldığımızı hissetmeye sebep oluyor.

İç sebeplere geldiğimizde ise, hepimizin iş hayatında var olan potansiyelimizi ortaya koymak için ihtiyaç duyduğumuz çalışma yatkınlıklarımız (yoğun ya da rutin iş ortamları, rekabet sevmek ya da sevmemek, masa başı çalışmak, insanlarla etkileşimde olmak gibi…), işe yansıttığımız değerlerimize olan bağlılık düzeyimiz (ahlaki değerlerimize bağlılık düzeyimiz, özgürlüğe düşkünlüğümüz veya rutinlerimize bağlılık gibi) ve bizi diğerlerine göre daha fazla motive eden unsurlar (önemsenme ihtiyacımız, bir takıma ait olma ihtiyacımız, maddi ödüller veya statü gibi) var. Bunların her birinde ihtiyaç duyma ya da tolerans gösterme düzeyimiz parmak izimiz gibi farklılık gösteriyor.

Günümüzde bu unsurları tespit eden değerlendirme araçları var. Kurumlar bu araçlar yardımıyla her çalışanı sessiz istifaya yaklaştırabilecek unsurları öngörüp, çalışanları ile paylaşabiliyorlar. Diğer taraftan kendi hakkında içgörüsü olanlar bu yatkınlıkları hakkında oldukça bilinçliler.

Sessiz İstifa Sürecinde Ne Yaşıyoruz?

Bu süreçte bize tükenmişlik yaşatan tüm koşullardan kendimizi korumaya alıyoruz ve adeta yıpranan ruh halimizi, bozulan iş ve özel hayat dengemizi tamir etmeye uğraşıyoruz. Bu anlamda çalışma hayatımıza net sınırlar koyarak, yaşamımızın ihmal ettiğimiz taraflarına dönüp; “Ben ne istiyorum?”, “Beni nasıl bir iş ortamı değerli hissettirir?”, “Bu koşullara nasıl ulaşabilirim?”, “Hayatımı ve işimi anlamlı kılmak için ne yapmaya ihtiyacım var?”, “Bu işte yaşadığım ve artık yaşamak istemediğim hayal kırıklıkları neler?” gibi ertelediğimiz soruları kendimize soruyoruz. Bu süreçte bize rehberlik edecek kariyer mentoru ya da bazen hayatın geneline yaşanmış bir tükenmişlikse bir psikolog/psikiyatr da yönümüzü bulmamıza yardım ediyor. Bazen de bu soruları sormak için bile ruhen kendimizi çok hazır hissetmeyip sessiz istifa sürecini kafamızı dağıtmak ve moral depolamaya ayırıyoruz. Diğer taraftan, kurumdan hiçbir beklentimizin kalmaması sebebiyle daha fazla hayal kırıklığı yaşamaktan korkmuyoruz. Eskiden sesimizi çıkartmak isteyip çıkaramadığımız ve diplomatik davranmamız gereken birçok konuda içimizden geçenleri söyleyebilme cesaretini, istemediğimiz şeylere hayır deme gücünü kendimizde buluyoruz.

Sessiz İstifa Süreci Nasıl Sonuçlanıyor?

Bu sürecin ne kadar uzun olabileceğini de nasıl sonuçlanacağı da kurum politikaları ve sessiz istifa yaşayan kişinin bu durumda kalıp kalmamayı isteme düzeyine göre değişkenlik gösteriyor.

Kurumlar açısından bakıldığında, performans odaklı kurum kültürlerinde “sessizce işten çıkarma” diye adlandırılan bir akım; bir nevi mobbing ile çalışanın kurumdan dışlanması ve istifaya zorlanması görülebiliyor. Diğer taraftan, bu süreçtekileri direkt işten çıkaran şirketlerin sayısı da az değil. Şirketlerin bu kararları vermelerinde bu iş gücünün yerine yenilerini ne kadar çabuk koyabileceklerine dair alternatiflerinin olup olmamasının etkisi büyük. Alternatifleri olanlar çok daha cesur ve hızlı karar verebiliyorlar işten çıkarma ile ilgili. Bu konuyu daha stratejik ele alan kurumlar ise sessiz istifa sebeplerinin dile getirileceği ve bu geribildirimlerden beslenerek süreci kendilerinden kaynaklı sebepler için daha olumlu ve çalışan için de uygun şartlara çevirme gayreti gösteriyor. Bununla birlikte, çalışanların bireysel sessiz istifa risklerini tespit ederek liderlik yaklaşımlarını çeşitlendirmeyi tercih ediyorlar. Bu çözüm onları tazminat, yeni işe alım süreçleri gibi sorunlardan korurken bir taraftan da yeni kuşak için iyi bir işveren markası yapıyor; sessiz istifadan döndürdükleri çalışanlarla yaptıkları geribildirim ve iyileştirme adımlarından elde ettikleri tecrübeler ile yetenekleri elde tutma ve çekme gücünü artırıyorlar.

Çalışanlar açısından bakıldığında ise, maaş alıp asgari düzeyde çalışmak ilk başta rahat ve gittiği yere kadar gitsin bakış açısına kişiyi götürse bile bir süre sonra kovulmayacak kadar çalışma sürecinin belirsizliğine herkesin tahammül düzeyi değişkenlik gösteriyor. Burada çalışanın eski başarılı hissettiği halleri özlemesi, sessiz istifa sürecinde gelişim imkânlarının durması, kariyerinin durgunluğa girmesi, ilk daralmada işten çıkarılacaklar listesinde olup-olmadığını bilmeme gibi parametreler etkili oluyor.

Sessiz İstifa Süreci Sonunda İşinden Ayrılanlar Mutlu mu?

“Nasreddin Hoca damdan düştüğünde bana doktor değil, damdan düşen birini çağırın” dediği gibi sessiz istifa sürecinden geçenlerin ne yaşadıklarını ve süreci nasıl sonuçlandırdıklarını bilmek de halihazırda bu süreci yaşayan kişilerle mümkün olur.

Paychex’in Ekim 2022 – Ocak 2023 arasında yayınlanan ve 825 çalışan ile yaptığı anket, istifa ederek sessiz istifa sürecini sonlandıranların %80’inin kararlarından pişmanlık duyduğunu ve eski kurumundaki günlerini özlediğini söylüyor. Sessiz istifa sürecini sektör değiştirerek noktalayanların ise %25’inin daha fazla pişmanlık duyduğu raporda yer alıyor.

Araştırma sessiz istifa sonrası işten ayrılanları en çok pişmanlığa sürükleyen faktörlerin çalışma arkadaşları ile sosyalleştikleri zamanlara olan özlem, maaş ve yan haklara ilişkin güvencelerinden vazgeçmiş olması olarak görülüyor.

Azınlık olarak mutlu olan kesimin ise bu kararı sadece bir kaçış ya da değişim olsun motivasyonu ile vermeyen; kendilerinin ne istediklerini bilerek ve buna uygun ayakları yere basan alternatif bir kariyer planı yaparak ayrılanlar olduğu görülüyor.

Sessiz İstifa Sürecinin Kariyerimize Sunduğu Fırsatlar ve Riskler Neler?

Her krizin riskleri kadar geri planda kalan birçok fırsatı da beraberinde getirdiğini göz önünde bulundurduğumuzda; “sessiz istifa” için de yaşamdaki bir kriz dönemi demek mümkün ve doğru analiz ettiğimizde risklerini öngörerek tedbirli gitmek, doğacak fırsatları değerlendirerek bu süreci avantajlı atlatmak mümkün.

Sessiz istifanın iş insanlarının kariyerleri için oluşturduğu risklere ve olumsuzluklara bakacak olursak;

• Kariyer hedefleri için zaman kaybı yaşama,
• Gelişme, ilerlemeye dair deneyimlerden uzak kalma,
• İşe ilginin azalması ve ortak projelere katkılarınızın az olması sebebiyle yönetici ve ekip arkadaşları ile yaşanabilecek gerginliklerin ruh halinizi yıpratması,
• İşte başarılı olma güdünüzü tatmin edememek,
• Belirsizliğin verdiği tahammülsüzlük ve tedirginlik hali,
• Sessiz istifa sürecindeki boş vermiş yaklaşımın büyük emekler ile inşa ettiğiniz kişisel markanıza zarar verme ihtimali sayılabilir.

{38228}

Sessiz istifa sürecinden çıkacak fırsatlara ve olumlu yanlara baktığımızda ise,

• Daha anlamlı ve tatmin duygusu yüksek bir kariyer için düşünme ve alternatif seçenekler oluşturma şansı elde etme,
• İş hayatındaki bireysel yatkınlıklar ve tercihler ile ilgili farkındalık ve bilinç kazanma ve bu sayede sonraki kariyer tercihlerinde hata payını azaltma,
• Özel yaşamın düzene girmesi,
• Yaşam doyumunuzun artması,
• İş kimliğiniz dışındaki kimliklerinizde yeni açılımlar yapabilme imkânı (ebeveyn ve eş rollerinizde yaptığınız iyileştirmeler),
• Buluşmayı ertelediğiniz dost sohbetleri, daha fazla kitap okuma, film izleme, yeni yerler görmek için zaman ayırma ve bu sayede yaşam vizyonunuzun ve bakış açınızın zenginleşmesi.

Sessiz İstifa Sürecindeyseniz Bu Tavsiyelere Kulak Verin

• Öncelikle bunu yaşamanızın gerçek sebepleri üzerinde düşünmeye zaman ayırın. Sizi bu sürece iten hayal kırıklıkları ne idi? Siz nelere ihtiyaç duyuyorsunuz? Bunun gerçekçi bir analizini yapın.

• Tükenmişlik duygunuzu hafife almayın. Bu dönemde size iyi gelecek ve moral verecek şeylere zaman ayırın.

• Bu süreçteki tükenmişlik yaşayan ruh haliniz, kariyeriniz ile ilgili doğru kararlar vermenizi zorlaştırabilir. Süreçte doğru adımlar atmanıza yardım edecek bir yol arkadaşı (bir psikolog, kariyer mentoru) ile ilerlemeyi deneyin.

• Sessiz istifa sürecinin halihazırdaki işinizi kaybetmenize (siz de istifa etseniz, işten de çıkarılsanız) er geç sebep olacağı ile yüzleşin ve buna gerçekten her yönden hazır olup olmadığınız konusunda kendinize dürüst olun.

• Eğer hazır değilseniz, öncelikle B planlarınızı hazır hale getirmeye çalışın. Bu süreçte sessiz istifa riskini almak yerine hayal kırıklığı yaşadığınız ve değişmesini talep ettiğiniz koşullar ile ilgili yöneticiniz ile yapıcı ve profesyonel bir dille konuşmayı ve ortak çözümler oluşturmayı deneyin.