17 Logo, Tek Dünya: Sürdürülebilir Kalkınma Amaçları

Sürdürülebilir Kalkınma Amaçları: ‘’SKA’’ diğer adıyla ‘’Küresel Amaçlar’’, gezegenimizi korumak, yoksulluğu ortadan kaldırmak, tüm insanların barış, huzur ve refah içinde yaşamlarını sürdürmesini sağlamak için tasarlanmış bir dizi evrensel eylem çağrısı.

2015 yılında bir araya gelen Dünya Liderleri, 2030 yılına kadar 3 önemli görevi tamamlamak için 17 Küresel Amaç üzerinde anlaştı: Aşırı yoksulluğu bitirmek, eşitsizlik ve adaletsizlik ile mücadele etmek, iklim değişikliğini düzeltmek.

Yoksulluğu nasıl durdurabiliriz? İklim krizine karşı nasıl önlemler almalıyız? Doğal kaynakları yok etmeden kalkınmanın bir formülü yok mu? Tıpkı sosyal ilişkilerimizde olduğu gibi, birbiriyle bağlantılı olan bu konulara kapsamlı çözümler üreten Birleşmiş Milletler, başta gelişmiş ülkeler olmak üzere tüm ülkelere küresel eylem çağrısı yapıyor. Tam 17 amaca ayrılan küresel eylem çağrısının detaylarına kısaca bakalım.

Yoksulluğa Son

Bugün, 836 milyon insan en temel yaşam gereksinimi sağlamakta zorluklar çekiyor.

Amaç 1: Her insan için her yerde, dünyanın her bölgesinde yoksulluğun tamamen ortadan kaldırılması. Kaynaklara erişimde eşitlik sağlanması. Geniş kapsamlı kalkınma politikalarının uygulanması ve mali hizmetlere erişimde eşitlik oluşturulması.

Açlığa Son

Son 20 yılda tarımsal ve ekonomik gelişmeler nedeniyle, önceleri beslenme sorunu yaşayan ülkelerin büyük bir çoğunluğu, artık en muhtaç vatandaşlarına gıda sağlayabiliyor. Tüm bu gelişmelere karşılık, 5 yaş altı 90 milyon küsur çocuk, normal vücut ağırlığının altında yaşamlarını sürdürüyor.

Amaç 2: Yetersiz beslenme ve açlığın sona erdirilmesi. En başta çocukların temiz ve yeterli besine ulaştırılması. Sürdürülebilir gıda ve tarımın desteklenmesi, tarımda verimliliğin desteklenmesi, genel anlamda sağlıklı ve yeterli gıda çeşitliliğinin sağlanması.

Sağlık ve Kaliteli Yaşam

Her sene 6 milyondan fazla çocuk beş yaşına başamadan hayatını kaybediyor; hemen her gün 16 bin çocuk, kızamık, verem gibi tedavisi mümkün olan hastalıklardan ötürü ölüyor. Sahraaltı Afrika’daki HIV salgını hâlâ bir numaralı ölüm sebeplerinden biri.

Amaç 3: Anne ve çocuk ölüm oranlarının azaltılması. AIDS, verem, sıtma gibi salgın hastalıkların ortadan kaldırılması. Kirlilik, zararlı kimyasallardan kaynaklanan ölümlerin düşürülmesi ve önlenmesi. Her bireyin genel sağlık hizmetlerine, sağlıklı ilaca ulaşmasının sağlanması.

Nitelikli Eğitim

Gelişmekte olan ülkelerdeki aşırı yoksulluk, silahlı çatışmalar ve diğer acil durumlar nedeniyle eğitimin sürdürülebilirliğinde sorunlar yaşanıyor. Sahraalatı Afrika’da 1990 yılındaki okullaşma oranı %52 iken günümüzde %78’e yükselerek umut verici bir gelişme yaşansa da büyük oranda eşitsizlikler devam etmekte.

Amaç 4: Tüm erkek ve kız çocukların ilköğretim ve ortaöğretimini bitirmesinin sağlanması. Erişilebilir öğrenme ortamlarının yaratılması. Toplumsal cinsiyet ve maddiyat eşitsizliklerinin ortadan kaldırılması. Okuryazar oranının artırılması, cinsiyet eşitliği, barış ve şiddet karşıtlığı konularında bilinçlendirmenin yaratılması.

Temiz Su ve Sanitasyon

İnsaların %40’tan fazlası su sıkıntısından etkileniyor; küresel ısınmanın da hız kazanmasıyla güvenli içme suyu kaynakları azaldı.

Amaç 5: Her bireyin güvenli ve sağlıklı içme suyuna ulaşması. Su kalitesinin yükseltilmesi. Kirliliğin azaltılması, zararlı kimyasallarının sulara bulaşmasının engellenmesi. Su kaynaklarının iyi korunması.

Toplumsal Cinsiyet Eşitliği

Bazı ülkelerin işgücü piyasalarında büyük eşitsizlikler mevcut, kadınlar eşit erişime sahip değil. Ev işlerinin eşitsiz bölüşümü, kamu görevlerinde ayrımcılık, şiddet gibi problemler cinsiyet eşitliğine karşı büyük engel oluşturuyor.

Amaç 6: Kadınların mülk gibi ekonomik kaynaklar üzerinde eşit haklara sahip olmalarının sağlanması. Kadın liderlerin teşvik edilmesi, toplumsal cinsiyet eşitliğini geliştirecek politikaların güçlendirilmesi.

İnsaların %40’tan fazlası su sıkıntısından etkileniyor; küresel ısınmanın da hız kazanmasıyla güvenli içme suyu kaynakları azaldı.

Amaç 6: Her bireyin güvenli ve sağlıklı içme suyuna ulaşması. Su kalitesinin yükseltilmesi. Kirliliğin azaltılması, zararlı kimyasallarının sulara bulaşmasının engellenmesi. Su kaynaklarının iyi korunması.

Erişilebilir ve Temiz Enerji

Dünyadaki her beş insandan birinin elektriğe erişişimi yok, ancak yine de bugün itibarıyla küresel enerjinin %20’den fazlası yenilenebilir kaynaklardan üretiliyor.

Amaç 7: Rüzgâr, termal, hidroelektrik gibi yenilenebilir enerji kaynaklarına yatırım yapılması. Enerji verimliliğinin yaygınlaştırılması.

İnsana Yakışır İş ve Ekonomik Büyüme

2008 ekonomik krizine rağmen, aşırı yoksulluk içindeki çalışan sayısı son 25 yılda büyük ölçüde azladı. Gelişmekte olan ülkelerde orta sınıf, toplam iş gücününü %34’ünden fazlasını oluşturuyor.

Amaç 8: İşsizlik oranının düşürülmesi, aynı mesleklerdeki gelir adaletsizliğinin ortadan kaldırılması. Kölelik, insan ticareti, zorla çalıştırma, çocuk işçiliği gibi faaliyetlerin sonlandırılması. Çalışan haklarının korunması. Sürdürülebilir ekonomik büyümenin geniş çaplı olarak benimsetilmesi.

Sürdürülebilir Şehirler ve Topluluklar

Gelişmekte olan ülkelerde kentleşme oranları hızla artıyor, 1990 yılında nüfusu 10 milyon civarında olan mega-kent sayısı sadece 10 iken, 2014’teki istatistiklere göre 453 milyon nüfusa sahip 28 mega-kent mevcut.

Amaç 9: Hızlı kentleşmeden ötürü artan yoksulluk, aşırı kaynak kullanımı, fırsat eşitlsizliği gibi kötü kentleşme problemlerinin çözülmesi. Güvenli konutların inşa edilmesi, kamusal yeşil alanların yapılması, gecekonduların dönüştürülmesi.

Sanayi, Yenilikçilik ve Altyapı

İnternet erişimine sahip olmayan 4 milyardan fazla insan var, bunların %90’ı gelişmekte olan ülkelerde yaşıyor.

Amaç 10: Bilgi ve teknolojiye eşit erişim sağlanması. Kapsayıcı finansal hizmetlerin gerçekleştirilmesi. Yeni istihdamların yaratılması.

İklim Eylemi

İklim değişikliğinin etkilerini yaşamayan bir ülke yok. Sera gazı emisyonu 1990 yılındaki düzeye göre %50 arttı. Doğu Avrupa ve Orta Asya, büyük sera gazı emisyonu üreticileri arasında yer almasa da iklim krizinin kötü sonuçlarından etkileniyor.

Amaç 11: Karbon ayak izinin azaltılması, sera gazı emisyonlarının yarıya düşürülmesi, doğal afetlere karşı çevresel savunmanın artırılması. İklim krizi hakkında bilinçlendirme çalışmalarının yapılması, krizin etkilerine karşı uyum çalışmalarının yapılması.

Eşitsizliklerin Azaltılması

Bugün, dünya nüfusunun en zengin %10’luk kesimi, toplam küresel gelirin %40’ını elde ediyor. En yoksul %10’luk dilim ise küresel gelirden %2 ile %7 arasında pay alıyor.

Amaç 12: Irk, etkin köken, cinsiyet, yaş, cinsiyet gibi hiçbir farklılığa bakılmaksızın, herkesin ekonomik ve sosyal olarak eşit olmasının sağlanması. Gelir eşitsizliğinin minimuma indirilmesi.

Sorumlu Üretim ve Tüketim

Amaç 13: Atıkların ortadan kaldırılması, gıda güvenliğinin artırılması, kaynakların daha verimli kullanıldığı bir ekonomiye geçiş yapılması, geri dönüşümün teşvik edilmesi.

Sudaki Yaşam

İnsanlığın ürettiği karbondioksitin yaklaşık %30’unu okyanuslar emiyor; Sanayi Devrimi’nden bugüne okyanus asitlenmesinde %26 artış görünüyor. Deniz kirliliği büyük bir yayılım halinde, okyanusta yaşayan her bir canlıya en az 1 plastik atık denk geliyor.

Amaç 14: Plastik öncelikli olmak üzere su kirliliğine neden olan faaliyet zincirlerinin gözden geçirilmesi, kirliliğin önüne geçilmesi. Okyanustaki asitlenmenin azaltılması. Sudaki biyoçeşitliliğinin korunması.

Karasal Yaşam

Ekilebilir arazilerdeki kayıp, dünya tarihinin en büyük rakamlarına ulaştı. Kuraklık her geçen gün artış gösteriyor; dünya genelinde 12 milyon hektar orman yok oldu. 8.300 hayvan türünün %8’inin soyu tükendi, %22’si tükenme tehlikesiyle karşı karşıya.

Amaç 15: Karasal ekosistemin korunması, tahrip edilen alanların onarılması ve geri kazandırılması, ağaçlandırılmanın artırılması.

Amaçlar İçin Ortaklıklar

Sürdürülebilir Kalkınma Amaçları küresel ortaklık ve iş birliği ile hayata geçebilir. Gelişmiş ülkeler tarafından verilen kalkınma yardımlarında artış gözlemlense de çeşitli çatışmalar ve doğal afetlerin yarattığı krizler nedeniyle, gelişmemiş ülkeler hâlâ yardıma ihtiyaç duyuyor.

Amaç 16: Belirlenmiş bütün amaçları hayata geçirmek için ulusal planlar dâhilinde Kuzey-Güney iş birliğinin artırılması, uluslararası ticaretin geliştirilmesi, gelişmekte olan ülkelere daha fazla destek verilmesi, adil ve evrensel bir ticaret sisteminin oluşturulması.

Barış, Adalet ve Güçlü Kurumlar

Her geçen gün daha da bölünen bir dünyanın içinde, bazı bölgelerde barış, güvenlik ve refahtan söz edilebilirken, dünyanın büyük bir bölümünde ise çatışma ve şiddet eksik olmuyor.

Amaç 17: Şiddetin azaltılması, güvensizliğe karşı önlemlerin alınması. Hukukun güçlendirilmesi, herkes için adil bir hukuk sisteminin oturtulması. Kaçak silah ticaretinin engellenmesi, şeffaf ve hesap verilebilir kurum kültürünün yaygınlaştırılması.