Bağışıklık Sistemini Güçlendiren Takviyeler

Vücudun dışarıdan gelen saldırılara verdiği savunma cevabını oluşturan bağışık sistemini ayakta tutmak için hangi takviyeler alınmalı? MedAmerikan Tıp Merkezi doktorlarından Pınar Akan takviyeleri ve özelliklerini anlattı.

Dr. Pınar Akan

İmmün sistem, vücudun dışarıdan gelen saldırılara verdiği savunma cevabını oluşturan savaşma kapasitesidir. Vücudun ilk savunma sistemi olan cildi ve salgıları geçmeyi başarabilen mikroplar ve parazitler kan sistemine dahil olduklarında, inflamasyon cevabıyla karşılaşarak interferon ve benzeri maddelerle yok edilirler. Bu cevap kısa ve kuvvetli olur. Bazen olayı yaşayan canlının sağlığının bozulmasına dahi sebep olabilir; Covid hastalığında görülen sitokin fırtınası gibi.

Daha uzun vadede, vücut karşılaştığı bu düşmanlara karşı timus ve kemik iliğinin içerisindeki T hücreleri ve B hücrelerini kullanarak spesifik, hızlı ve etkili hücresel kaynaklı savunmalar geliştirecektir. Bir daha aynı mikropla karşılaşan vücut, çok fazla hasar görmeden mikrobu yok etmeyi başaracaktır. Aşıların amacı da budur.

Bağışıklık sistemini ayakta tutabilmek için ne gerekli?

Bu şekliyle ele alındığında, immün sistemi ayakta tutabilmek için öncelikle onu oluşturan elemanların yeterli olarak bulundurulması gereklidir. Kan elemanlarının ana maddeleri olan protein, demir, B vitaminleri ve mineraller optimum seviyede olmalıdır. Bunlar hücrelerin ve enzimlerin yapımı için gereklidir. Bu sistemin çalışması için enerji üretimine ihtiyaç vardır, burada da vitaminler ve mineraller kofaktör olarak görev alırlar.

Optimum beslenme nasıl olmalı?

Optimum beslenme denildiğinde, yeteri kadar esansiyel aminoasit, mineral, esansiyel yağ asidi, kompleks karbonhidrat, vitamin ve mineral içermelidir. Değişik hastalıklar veya inançlar nedeniyle bazı diyetler kısıtlı olabilmektedir. Mümkün olduğu kadar dengeli olması için gerekirse ek takviyeler yapılabilir. Vitaminlerin dışında bazı bitkilerin de bağışıklık sistemine pozitif etkisi olduğu gözlemlenmiştir. Ayrıca sağlıklı bir bağırsak florasına sahip olmak immün sistemin desteklenmesi için son derece önem taşımaktadır.

{772893}

Takviye alımıyla ilgili bilinmesi gereken önemli noktalar neler?

Bazen vitamin ve mineral eksiklikleri nedeniyle immün sistem güçsüzleşir. Bir vitaminin aşırı kullanılması daha kuvvetli bir immün sisteme sahip olmayı gerektirmemektedir. Kuvvetli bir immünün yanıtı, bazı otoimmün hastalıkların ve alerjinin mekanizmasında vardır ve tedavi edilmesi gerekebilir. Doğal sistemin içinde dengeler vardır. Natürel beslenmenin dışında takviye alırken aralıklı kan testleriyle kontroller yapılarak, özellikle yağda eriyen vitaminler ve bazı minerallerin kan seviyelerinin denetlenmesi gerekir. Biyolojik sistemlerde “daha çok olması daha iyi olduğu” anlamına gelmez, denge unsuru daha önemlidir.

Bağışıklık sistemini destekleyen takviyeler neler?

Sırasıyla sağlıklı erişkin bireylerde immün sistemi destekleyen takviyelerin özelliklerini şöyle sayabiliriz:

E Vitamini

Tocopherol ve tocotriol isimli 8 molekülden oluşur. Bağışıklık sistemini en çok destekleyen vitamindir.

• Normal bir beslenmede yetersizlik olması beklenmez. Ancak yağ emilimini bozan her türlü durum E vitamini eksikliği yaratabilir.
• Antikor oluşumu ve aşılara olan cevabı artırır.
• Sürekli kullanmak gerekli değildir, çünkü yağda eriyen vitaminlerden olduğu için vücutta birikebilir.
• Susam ve susam yağında, avakado, badem ve zeytinyağında bulunur.
• Antikoagülan kullananların dikkat etmesi gerekir.
• Çok uzun süre kullanıldığında prostat kanseri riskini artırır.
• Günde 15 mg yeterlidir, ama 200 mg’a kadar alınabilir.

A Vitamini

A vitamini iki grup kimyasal maddeden oluşur. Bitkisel ve hayvansal besinlerde bulunabilir. Hayvansal kaynaklardan retinoinler, bitkilerden karotenoidler sağlanır.

• İmmün sistem modülasyonunda yer alır.
• Retinoik asit özellikle önemlidir, vücut karaciğerde depolamak için kullanır.
• Yine yağda eriyen bir vitamin olduğu için uzun süre kullanılmamalıdır.
• Günde 400-3.000 mcg kullanılabilir.

D Vitamini

Birçok kişinin D vitamini çok düşük olmasa da, optimum seviyede değildir. İnsanın yaşaması için gereken elzem elemanlardan biridir.

• 32 ila 42 kuzey ve veya güney enlemlerinin üzerinde olan ülkelerde üst solunum yolları enfeksiyonu olasılığının artırdığı bilinmektedir. D vitamininin bu hastalık için koruyucu olduğu gösterilmiştir. İmmün sistem regülasyonu yapmaktadır.
• Meta-analizlerle kimin faydalanacağı tespit edilmiştir. D vitamini düzeyini yükseltince hastalık riskinin %12 azaltıldığı gösterilmiştir. Toplumun %25’i 12 ila 20 ng/ml düzeyleri arasında yer alır ki, bu yetersizlik seviyesidir.
• Günde 4.000 ünite alınabilir. Maksimum 10.000 Ü/gün olabilir.

{772943}

C Vitamini

C vitamini antioksidan ve pro-oksidan olduğu için değişik fonksiyonları vardır. Vücudun o sırada enfeksiyonla savaşıp savaşmadığına göre işlevini modifiye eder.

• Serbest radikalleri bağlar, ama antioksidan enzimler tarafından beslenir.
• Nörolojik sistem üzerinde olumlu etkisi vardır, pankreasla etkileşir, kortizolu azaltabilir.
• Günde 100-200 mg kullanmak yeterli olabilir, diyet ile almak yeterlidir.
• Maksimum günde 2 gr’a kadar kullanılabilir ve günde tek doz almak yeterlidir. Bu dozun üzerinde almanın bir anlamı olmadığı görülmüştür.
• Çalışmalarda oksidatif stresi azalttığı ve nezlede hastalık süresini yarım gün kadar kısalttığı kanıtlanmıştır.

Çinko

İmmün sistemi olumlu yönde etkiler. Ancak çinko eksikliği genellikle sık enfeksiyona yol açtığı için, takviyesi sağaltımla sonuçlanır.

• 19 yaşın üzerindeki kişilerde günde 11-40 mg/gün kullanılmalıdır.
• Bakırla etkileşim gösterebileceği için, uzun süre kullanılmamalıdır.
• Demir, bakır, kalsiyum gibi minerallerle midede yarışabilir, ayrı zamanlarda alınmalıdır.

Adaptogenler

Ginseng, Astralagus, Rhodiola, B kompleks vitaminleri nöroprotektif etki yaparak stres reaksiyonunu azaltır, yorgunluğa karşı direnme gücünü artırır. Bu şekilde immün sistemin enerjisini korumasını sağlar.

Proteinler

Esansiyel aminoasitleri içeren hayvansal ürünler kök hücrelerin ve immün sistem elemanlarının yapımı için gereklidir.

• Vegan bir hayat stili süren kişilerde mutlaka protein alımına dikkat edilmesi gereklidir.
• Ayrıca et ve hayvansal ürün tüketmek istemeyen kişilerde ya da sindirim sistemi problemi olanlarda demir ve B12 seviyelerinin kontrol edilmesi önemlidir.

Mineraller

Doğal yiyecekler tüketildiğinde, yapay tatlandırıcı kullanılmadığında ve bağırsak sağlığına dikkat edildiğinde mineral eksikliği genellikle görülmez.

• Çok terleme, aşırı spor yapma, çok idrara çıkma gibi durumlarda mineral eksikliği olabilir.
• Doğal tuz alımını artırmak, mineral takviyesi yapmak, maden suyu ve kemik suyu kullanmak gibi doğal önlemlerle bu eksiklik giderilebilir.

{773778}

Takviyeleri beslenme rutininize almadan önce mutlaka doktorunuza danışın.