Girişimci Hikayeleri: Kuka Çiftlik

Mera hayvancılığı yapan, kendi topraklarını işleyen, doğal ürünler üreten döngüsel bir çiftlik olan Kuka’yı, kurucusu Varol Önsel OGGUSTO’ya özel anlattı.

Varol Önsel

Öncelikle sizi ve Kuka Çiftlik’i biraz tanıyabilir miyiz?

Kuka Çiftlik, Istrancalar’da mera hayvancılığı yapan, kendi topraklarını işleyen, doğal ürünler üreten döngüsel bir çiftlik. Istrancalar’ın temiz havası ile doğal ortamında yetişen hayvanlarımızın ve tarlalarımızın ürünlerini soğuk zincirle evlere ulaştırıyoruz.

Kuka Çiftlik’in hikayesi, benim doğaya olan sevgim ile 2004 yılında Istrancalar’da aldığım arazim ile başlıyor. İlk etapta ticari faaliyet yapma düşüncesi ile yapılan bir şey değildi. İstanbul’daki şehir ve iş hayatının verdiği stresten biraz daha uzaklaşabilmek, doğayla baş başa olabilmek adına belki birkaç da koyun alıp hafta sonları gidip gelme düşüncesi ile bir yer arayışı içerisindeydim. Birçok yer gezdikten sonra Istranca ormanlarının bulunduğu bölgenin güzelliği ve sakinliğinin etkisiyle 2004 yılında Kırklareli sınırları içinde şu an çiftliğimizin bulunduğu 90 dönümlük yeri satın aldık. İlk aşamada yeri biraz toparladıktan sonra kendimizi oyalamak için 50 kadar Trakya’nın kendi ırkı olan “Kıvırcık Koyun” almaya karar verdik ancak gerçek kıvırcık bulamadık. Tüm baktığımız kıvırcıklar diğer başka ırklarla kırılmıştı. Zor da olsa 50 tane yakın köylerde bulduk ve bu şekilde başlamış olduk.

Şu anda ise Kuka Çiftlik 1700 adet büyük ve küçükbaş sürülerimiz ile mera hayvancılığı yapıyoruz. Küçükbaşta Kıvırcık Kuzu ve Tiftik Keçisi, büyükbaşta yerli ırklar, melezler, Charolois, Simmental, Limousine kültür ırklarının yetiştiriciliğini yapıyoruz. Küçükbaş sürümüz, devlet kontrolündeki “Kıvırcık Irkı Islah Projesi’nde olup, elit sürü kapsamındadır.

Çiftliğimizin aynı zamanda tarım arazileri de mevcut. Yaklaşık 2000 dönüme yakın tarlalarımızı hayvan yemi elde etmek için işliyoruz. Çiftliğimizin doğal hayvan gübrelerini tarlamızda kullanarak doğal kaba hayvan yemi elde ediyoruz ve döngüsel bir çiftlik olarak hayatımıza devam ediyoruz.

Ürünlerimiz tüketicimiz ile Kuka Çiftlik Dükkan aracılığı ile buluşuyor. Istrancalar’da çiftliğimize 20 km uzaklıkta yer alan üretim tesisimizde tüm ürünlerimiz üretiliyor, kontrolden geçip paketleniyor. Soğuk zincir lojistik ağı ile İstanbul Suadiye’de yer alan dükkanımıza ulaşıyor. Ürünlerimiz izlenebilir ve analizli. İzlenebilirlik detaylarımızı ve analizlerimizi de web sitesi ve Instagram hesabı üzerinden müşterimiz ile paylaşıyoruz.

Sadece kendi et kaynağımız ile ürettiğimiz temiz ve doğal et ürünlerimiz, Trakya’nın olgunlaştırılmış peynirleri, süt ürünleri, Istrancalar’ın eşi olmayan meşe balı, doğal meyvelerinden üretilmiş soslarımız ve birçok doğal ürünümüzü Kuka Çiftlik Dükkan’da bulmanız mümkün.

Hayvancılığın en değerli kollarından mera hayvancılığından bahseder misiniz?

Çiftliğimizde hayvancılık dallarının en zoru olan mera hayvancılığı uygulanıyor. Bu dal, sektör sorunları ile en çok karşılaştığınız, hayvancılık dallarının en zoru ama en değerlisidir. Hayvan sağlığı, hayvan refahı, süt ve et kalitesi açısında çok önemlidir. İklim koşulları izin verdiği sürece tüm sürülerimiz meraya çıkar. Özellikle dişilerin yani anaçların meraya çıkması çok önemlidir. Istranca ormanları, bitki çeşitliliği açısından son derece zengindir.

Meradaki zengin bitki örtüsü ile beslenen anaçların süt vitamin değerleri artar. Bu da buzağı ve kuzu gelişimi ve bağışıklık sistemi için çok önemlidir. Çiftliğimizde anaçların tüm sütü buzağı ve kuzulara verilir. Süt fazlası olur ise sağım yapılır. Süt önceliği her zaman önce yavrularındır. Besideki ve kesimlik dediğimiz erkek hayvanlarımız et kalitesi açısından meraya çıkmazlar sadece çiftlik içinde barınırlar. Merada gezen hayvanların kas dokusu geliştiğinden eti kaslı ve sert olur.

Hayvanlarımıza hormon takviyesi yapmıyor, antibiyotik tedavisindeki hayvanı kesime vermiyor, çiftlikte suni tohumlama uygulamıyoruz. Sürülerimiz doğal aşım yöntemiyle çoğalıyor. Hayvanlarımızın kışın tüketeceği yemi kendimiz ekip, biçip, balyalıyoruz. Böylece her geçen gün damızlık niteliği daha iyiye giden, iklime ve meraya uyum sağlayan hayvanlarımız ile daha kaliteli ve doğal ürünler sunuyoruz.

{773764}

Kıvırcık kuzu ırkı yakın zamanda coğrafi işaret aldı… Bu konuda sizin rolünüz nedir?

Kuka Çiftlik olarak hayvancılığa başladığımız dönemde Kıvırcık ırkının diğer ırklarla karıştırılması o kadar yoğundu ki kıvırcık ırkının ırksal özellikleri yoğun erozyona maruz kalmıştı. Irk saflığı yok olma noktasındaydı. O dönemde hayvancılık konusunun zorluklarını gördük, hayvancılığımızın değerlerini korumak adına bilinçli ve kurumsal hareket edilmesi gerektiğini düşünerek Küçükbaş Hayvan Yetiştiricileri Birliği seçimlerine girerek kazandık.

Bu dönemde Kıvırcık Irkının Halk Elinde Islahı ve Gen Kaynaklarının Korunması Projesi’ni hayata geçirdik. “Halk Elinde Kıvırcık Irkının Islahı” projesi Kırklareli ilinde Kırklareli İl Tarım Müdürlüğü, Küçükbaş Hayvan Yetiştirici Birliği ve İstanbul Üniversitesi Veterinerlik Fakültesi koordinasyonunda 2011 yılında hayata geçmiş olup, kıvırcık ırkının doğal ortamında korunması, geliştirilmesi ve gen kaynaklarının korunmasını hedeflemektedir.

Yetiştiricilik ve ıslah çalışmaları projeye kayıtlı belli sayıda çiftlikte devlet kontrolünde devam etmektedir. Proje, en değerli yerli hayvan ırklarımızdan olan Kıvırcık Irkı’nın devamı, damızlık koç ve koyun yetişmesi için çok önemlidir. Küçükbaş sürümüzün tamamı Kıvırcık Irkı’ndan oluşmaktadır. Devlet kontrolündeki Kıvırcık Irkı Islah Projesi kapsamındayız. Projeye kayıtlı yaklaşık 6000 koyun içinde 2 yıldır “Elit Sürü” konumunda çalışmalarımıza devam ediyoruz.

Kıvırcık koyun ırkının Trakya’daki en saf olarak korunmuş sürüleri Kırklareli ilinde yer alan doğa harikası Istranca Dağları ve ormanlarında bulunmaktadır. Istranca ormanları, bitki çeşitliliği açısından son derece zengindir. Kıvırcık koyunlar, bu bölgede yılın büyük bir kısmında verimliliğini koruyan orman içi ve çevresi meralarda otlamakta, ormandaki ağaçların alçak yapraklarını ve dökülen meşe palamutları gibi başka şekilde kullanılmayacak ürünleri de değerlendirmektedirler. Kırklareli’nde doğanın sunduğu bu imkanlardan ve en özel otlardan beslenen, sularını içen Kıvırcık koyunlar, aldığı bu doğa zenginliğini ürünlerine yansıtmaktadırlar.

Ülkemizde en lezzetli ete sahip olduğu şeklinde ün salmış olan Kıvırcık Kuzu Eti, karkas ve et kalitesi bilimsel çalışmalarla rakamsal olarak ortaya konulmuştur. Irkın korunması ve ıslahı için gerekli çalışmalar devam etmektedir.

Bu çalışmalar neticesinde elde edilen sonuçlar kullanılarak Kırklareli Damızlık Koyun Keçi Yetiştiricileri Birliği adına 04.01.2018 tarihinde yapılan başvuru ile “Kırklareli Kıvırcık Kuzu Eti” coğrafi işaretli ürün olarak T.C. Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı, Türk Patent ve Marka Kurumu tarafından, 680 Numaralı MENŞE adı ile 6769 sayılı Sınai Mülkiyet Kanunu kapsamında 18.02.2021 tarihinde tescil edilmiştir.

Biz tüketiciler yerel üreticileri nasıl destekleyebiliriz?

Aslında çok basit. İyi tarım, iyi hayvancılık, iyi üretim yapan yerel üreticilerin ürünlerini satın alarak yerel üreticiyi destekleyebilirsiniz. Tabii, bir de sevdiğiniz, inandığınız yerel markalar için marka dostu olabilirsiniz. Yerel markaların yeni ürünlerini, faaliyetlerini, değerlerini paylaşıp doğru mecralarda doğru kişilere aktararak da yaptıkları işin ve emeklerinin yayılımı için katkıda bulunabilirsiniz.

Çoğu yerel üretici kendi web sitesi üzerinden satış yapıyor. E-ticaret kanalı aracılığı ile bu üreticilerden ürün satın alabilirsiniz. Bizim Suadiye’de dükkanımız olduğu gibi e-ticaret üzerinden de müşterilerimize ürünlerimizi ulaştırıyoruz.

Bilinçsiz tüketimin önüne nasıl geçilebilir?

Bilinçsiz tüketimin önüne gıda okur yazarlığını geliştirerek geçebiliriz. Bu çok önemli. Çoğu tüketici aldığı ürünün geldiği bölgeye, içindekilere bakmadan ürünü alıyor ve tüketiyor. Bir ürünün nasıl işlendiğine, nereden geldiğine, içindekilere kadar birçok bilgiyi etiketlerden edinebiliyoruz.

Tabii sadece etiket okumak ile kalmamalı. Bu konuda farkındalık da oluşturulmalı. Konu eğitimden başlamalı. Okullarda dersler, sektör profesyonellerinin ve konu uzmanlarının dinleyici, takipçilerini bilgilendirmesi gibi faktörler önemli.

Satın aldığımız ürünlerin doğruluğundan nasıl emin olabiliriz? Gıda etiketi okuma üzerine verebileceğiniz tavsiyeler var mı?

Öncelikle aldığınız ürünün arkasındaki markayı araştırmalısınız, hikayesini öğrenmelisiniz. Gerçekliğinden emin olduğunuz hikayeleri olan markalardan alışveriş yapmalısınız. Gıda okur yazarlığı önemli bir konu. Detaylı bir eğitime gerek kalmadan bu konuda bilgi sahibi olabilirsiniz. Ürünlerin etiketlerini okurken bilmediğiniz kelimeler olduğunda internetten araştırmak çok basit bir yöntem. Ayrıca artık birçok üretici paketlerinin üzerine QR kodlar ile bilgilendirici video içerikleri, datalar ekliyor. Bunlara da mutlaka dikkat etmek gerekir.

{773988}

Dünya ile kıyaslandığında Türkiye’deki girişimcilerin rolü nedir?

Ben kimya piyasasında bulunan bir firmada çalışıyordum. Firmanın satılması sonucunda işimden ayrılmış oldum ve zaten aklımda olan ve vakitsizlikten dolayı yapamadığım şeyleri yapmaya başladım. Istrancalar’da çiftliğimizin bulunduğu yeri bulup satın alırken aklımızda ticari bir faaliyet yoktu. Sonraki süreç ve doğal bir şeyler üretme isteği aşama aşama bizi buralara getirdi. İş geliştikçe kendi kaynaklarımız ile yatırımlar yaptık. Benim gibi bu alana yatırım yapan birçok girişimci de var. Bu girişimcilerin rolünü önemli görüyorum çünkü yurt dışında özellikle tarım ve hayvancılık konusunda iş nesilden nesle aktarılıyor. 100 senelik çiftlikler, 150 senelik araziler, üreticiler var. Bu da aslında sürdürülebilirliği hem ekonomik açıdan hem de ürün kalitesi açısından sağlıyor. Bizde ise genç nesil tarımdan, araziden, hayvancılıktan kaçıyor, şehirde çareyi arıyor, bu da ülkemizde tarım ve hayvancılığın sürdürülebilirliği açısından çok riskli. Bu yüzden de girişimcilerin bu alanda önemi büyük ve daha da önemli olacak.