Sedef Hastalığının Belirtileri ve Tedavi Yöntemleri
Yazı Boyutu:
Toplumda sık görülen ve uzun süreli bir cilt hastalığı olan sedefin nedenlerinden tedavi sürecine kadar merak edilenleri Amerikan Hastanesi Dermatoloji bölümünde görev alan Prof. Dr. Sibel Alper anlattı.
Prof. Dr. Sibel Alper
Sedef hastalığı toplumda sık görülen, alevlenmelerle birlikte uzun süre devam eden bir hastalıktır. Genellikle keskin sınırlı, üzerinde hastalığa ismini veren sedef (gümüş) renginde kepeklenmeler (pullanmalar) bulunan kızarıklıklar ile ayırt edilir.
Sedef Hastalığı yaygın bir hastalık mıdır? Hangi yaşlarda görülür?
Sedef hastalığı tüm dünyada yaygındır; genetik ve çevresel faktörler sıklığını etkiler. Hastalığa yatkınlık ebeveynlerden çocuğa aktarılabilir, ancak çocukta hastalık görülmeyebilir. Her 100 kişiden bir veya iki kişide ortaya çıkar. Erkek ve kadınlarda eşit sıklıktadır. Genellikle 15-30 yaşlarında başlar.
Hastalığın nedenleri ve ataklara yol açan faktörler nelerdir?
Hastalığın nedeni kesin olarak bilinmemektedir. Bağışıklık sistemi, genetik ve çevresel faktörlerin etkili olduğu düşünülmektedir. Çevresel faktörler (streptokoklara bağlı boğaz enfeksiyonları, ilaçlar [kortizon, lityum, bazı tansiyon ilaçları, aspirin vb], aşırı alkol alımı, sigara, kaşıma, keselenme, güneş yanığı vb.) ve ruhsal stres hastalığı başlatabilir veya alevlendirebilir.
Hastalık bulaşıcı mıdır?
Hastalık temasla kimseye bulaşmaz.
Hastalığının belirtileri nelerdir?
Hastalığın belirtileri klinik özelliklerine göre değişmektedir.
Psoriasis Vulgaris (Plak Tipi Psoriazis)
En sık görülen sedef hastalığı kliniğidir (% 80). Tipik belirtileri oval veya yuvarlak, gümüş renginde pullanmalarla kaplı, deriden kabarık kızarıklıklardır. Diz, dirsek, saçlı deri ve kuyruk sokumuna sık yerleşir. Bazen koltuk altı, kasık, meme altı, kalçaların arası, diz arkası, dirsek iç yüzü ve boyun gibi kıvrım yerlerine de yerleşebilir (İnvers psoriasis). Avuçlar ve ayak tabanında görülebilir (Palmoplantar psoriasis).
{773619}
Guttat Psoriasis
Gövde üst yarısında, kol ve bacaklarda, yağmur damlasına benzer, küçük, yuvarlak, pembe-kırmızı, kepekli kabarıklıklar görülür. Çocuklarda ve ergenlerde sıktır. Genellikle boğaz enfeksiyonunu izleyerek ortaya çıkar ve birkaç hafta veya ay içinde geriler.
Eritrodermik Psoriasis
Hastalığın vücudun % 90’ından fazlasını kaplamasıdır. İlaç, güneş ışığı, travma, enfeksiyon gibi tetikleyici faktörlerin etkisiyle hastalık yaygınlaşabilmektedir. Tedavisi hastanede uygulanmalıdır.
Püstüler Psoriasis
Kırmızı zeminde, irinli sivilceler bulunur. Tipik sedef hastalığı plakları üzerinde veya sağlam görünümlü deride ortaya çıkar. Tüm vücutta yaygın görülebilir (yaygın püstüler psoriasis) veya avuçlar ve ayak tabanlarına yerleşim gösterir (palmoplantar püstüler psoriasis).
Eklemlerin Sedef Hastalığı
Her 10 hastadan 2’sinde ve 40’lı yaşlarda ortaya çıkar. En sık parmak ve bel eklemleri tutulur. Sabah tutukluğu veya uzun süre oturma, ayakta kalma ile gelişen tutukluk, el veya ayak parmaklarında şişlik (“sosis parmak” görünümü) gibi belirtilere neden olur. Eklem tutulumunda, tırnak tutulumu da sıktır. Genellikle hastalığa ait deri belirtileri eşlik eder.
Psoriasiste Tırnak Değişiklikleri
Hastaların yaklaşık yarısında tırnaklar etkilenir. Tırnak yüzeyinde toplu iğne başı büyüklüğünde çukurcuklar, tırnağın yatağından ayrılması, tırnak altında sarımsı renklenme (yağ lekesi görünümü), tırnağın bir bölümünün kaybı ve tırnağın serbest bölümünün altındaki deride kalınlaşma sık görülen değişikliklerdir.
Sedef hastalığının seyri nasıldır?
Alevlenmeler ve iyilik dönemleri ile genellikle uzun sürelidir. Hastalığın belirtileri ve şiddeti kişiden kişiye hatta aynı kişide zaman içinde değişebilir.
Gebelik hastalığın seyrini etkiler mi?
Sedef hastası gebe kalabilir. Gebeliğin etkisi değişkendir; hastalık genellikle gebelikte düzelir, doğum sonrasında ataklarla eski seyrine döner. Az sayıdaki hastada gebelikte püstüler psoriasis gelişebilir. Gebelik ve emzirme döneminde kullanılabilecek ilaçlar hekime sorulmalıdır.
{771321}
Sedef Hastalığı ve Diğer Hastalıklar
Özellikle şiddetli sedef hastalığı olanlarda kalp damar hastalıkları için yatkınlığa yol açan, kan yağlarında artışa, tansiyon yüksekliğine ve şeker hastalığına sık rastlanmaktadır. Yine obezite (aşırı kilo) ve iltihaplı barsak hastalığı da sık görülmektedir.
Sedef hastalığının tanısı nasıl konulur?
Tanı klinik bulgularla konabilir. Nadiren deri biyopsisi gerekebilir.
Sedef hastalığı nasıl tedavi edilir?
Sedef hastalığı ömür boyu süren bir hastalıktır. Önlemlerle ve uygun tedavi ile kontrol altında tutulabilmektedir. Hastalığı alevlendirebilecek ilaçlar ve davranışlardan (kaşıma, banyoda liflenme, kese, vb.) kaçınılmalıdır. Sınırlı tutulumlu sedef hastalığında öncelikle yerel tedaviler seçilmektedir (deri yüzeyindeki kepekleri uzaklaştıran ilaçlar, kortizonlu ilaçlar, kalsipotriol [sentetik D vitamini], kalsinörin inhibitörleri). Bu yöntemler birlikte de kullanılabilir. Dirençli, yaygın hastalıkta metotreksat, siklosporin-A, asitretin (sentetik A vitamini) ve fototerapi kullanılır. Bunlara yanıt yoksa biyolojik ajanlar seçilebilir. Biyolojik ajan tedavileri psoriasis tedavisi büyük aşamadır ve tedavi hedefi %90 üzerinde iyileşmedir. Tedavi seçimi ve süresinde pek çok faktör etkilidir. (hastalığın yaygınlığı, yerleşim yeri, tırnak ve eklem tutulumu, vb.).
Tedavide hekim, hasta ve hasta yakınları işbirliği içinde olmalıdır. Tıbbi tedavi yanı sıra kronik hastalıklarda yaşam boyu sağlıklı bir diyetle beslenmek önemlidir. Bunun dışında hastalığın doğrudan bağlantılı olduğu özel bir diyet yoktur. Gereksiz besin yasaklarından uzak durulmalıdır. Ayrıca sigaranın bırakılması, alkol tüketiminin azaltılması ve düzenli egzersiz şarttır.
Prof. Dr. Sibel Alper Kimdir?
2003-2004 Utrecht Üniversitesi Tıp Fakültesi Dermatoalerji Birimi’nde ziyaretçi öğretim üyesi olarak bulundu. Avrupa Dermatoloji ve Veneroloji AkademisiYönetim Kurulu Üyeliğine seçildi. Avrupa Dermatoonkoloji Derneği Yönetim Kurulu Üyeliğine davet edilerek görev aldı. 2004-2010 yılları arasında Ege Üniversitesi Tıp Fakültesi Dermatoloji Ana Bilim Dalı Başkanlığı yaptı ve Dermatoalerji Birimi’ni kurdu. Ege Üniversitesi Tıp Fakültesi Eğitim Komisyonu Başkanlığı ve 2006-2008 yılları arasında Türk Dermatoloji Derneği İkinci Başkanlığı görevini üstlendi. Prof. Dr. Sibel Alper, aynı zamanda Dermatoonkoloji Derneği ve Psoriasis Derneği Kurucusu ve Yönetim Kurulu Üyesi ve Türk Dermatoloji Derneği Dermatoalerji Çalışma Grubu üyesi.
