Çevre Bilinci İçin Okunması Gereken Kitaplar
Yazı Boyutu:
“Bitki zekası ile insanlık nasıl büyük adımlar atabilir? Peki, ekofobiyi nasıl aşarız?” gibi sorularla önce mucizelere tanık olup, ardından uygulanabilir bilgiler edinebileceğiniz en iyi kitapları listeledik.
O büyüleyici ormanlardaki ağaçların etrafta olup bitenleri büyük bir hassasiyetle algılayabildiğini biliyor muydunuz? Hatta çok yönlü fayda-zarar analizi yaparak çevresel uyaranlara karşı uygun eylemleri üstlendiğini ve bu yönleriyle bitkilerin insanlık için çıkış yolu gösteren bir model görevi üstlenebileceğini? Kim bilir, evinize hayat veren bitkilerden biri manipülatör, biri umarsız belki de biri havadan bile nem kapan bir karaktere sahiptir! Peki umutla mucizelerin peşinde koşarken ekofobi ile nasıl başa çıkacağız? Sebze meyve yetiştirmek isteyenler de buraya; tohumu ustaca işlemeniz için bilmeniz gerekenlerin kaynağını da bulduk! Hepsi bunlarla sınırlı değil, çevre bilinci denince aklınıza gelen her şeyin cevabını bulabileceğiniz en iyi kitaplar yazının devamında.
Sadeleşerek Özgürleş, Hale Acun Aydın
Türk İşi Minimalizm adıyla çeşitli mecralarda yayınlar yapan Hale Acun Aydın’ın “Sadeleşerek Özgürleş” kitabında, daha sade ve sürdürülebilir bir yaşama dair pek çok kavrama da açıklık getiriyor. Yazarın dağınıklıktan düzene, karmaşadan dinginliğe uzanan bu yolculuk boyunca kendi dönüşüm hikâyesini de anlattığı kitap, daha sade bir yaşam tarzına sahip olma arayışlarının iklim krizi bağlamındaki bireysel sorumluluklarımız ve toplumsal dönüşümle nasıl ilişkilenebileceğini de ayrıntılı bir biçimde tartışıyor.
%1’e Karşı Birlik, Vandana Shiva
Kimin yanındasın? Kökleri dünya savaşlarına dayanan zehir kartellerinin ve yaşamı patent altına almaya çalışan devasa holdinglerin mi, yoksa küresel tohum tekellerine karşı durmak için tohum bankaları oluşturarak doğanın zenginliğini cömertçe paylaşanların mı? Küresel kumarhanelerde insanlığın servetini masaya süren hırsız baronların dijital ve finansal imparatorluklarının mı, yoksa sadece %1 için değil, toplumun %99’u için çalışan ekonomiler yaratmayı etik, ekolojik, ekonomik ve insani bir zorunluluk olarak görenlerin mi? Vandana Shiva 1’e Karşı Birlik adlı bu kitabında bizi tarafımızı seçmeye çağırıyor.
Yeryüzünü Öpmek, Josh Tickell
Yeryüzünü Öpmek, tercih ettiğimiz gıdalar ve beslenme alışkanlıklarımız üzerinden modern tarım sisteminin çarpık işleyişini ve gıdanın temel unsuru olan toprağı nasıl yok ettiğimizi sarsıcı ve sahici bir dille anlatıyor. Günümüzde tarım alanlarındaki toprak kaybı alarm verici seviyelere ulaşmış vaziyette. Erozyon doğanın yerine koyma kapasitesinden on kat daha hızlı gerçekleşmekte. Kimyasal tarım zehirlerinin yoğun kullanımı, toprağın aşırı sürülmesi ve monokültürlerin öne çıkması bereketli toprakların zengin biyoçeşitliliğini silip atıyor ve birbiriyle bağlantılı pek çok çevre sorununa sebep oluyor. Bu çevre sorunlarına çözüm olan, Paris Antlaşması’nı ve yaşanan süreci okura anlatırken bu antlaşmanın, doğa için ve dolayısıyla tüm canlılar için ne kadar hayati öneme sahip olduğunun altını çiziyor. Ancak bu kitap, gıda sistemimizin en çirkin yönlerinden bir kısmına ışık tutarken bile asla kötümserliğe yenik düşmüyor. Bilakis, Tickell’in ifadesiyle, “içinde yaşadığımız gezegenin biyolojik matrisindeki etkin rolümüzü yeniden öğrenmek ve tam anlamıyla kavramak için eşsiz bir fırsat” sunuyor.
Bitki Zekası, Stefano Mancuso & Alessandra Viola
Bitkilerinizi yakından tanımaya ne dersiniz? Kendi gizemli dünyalarında aslında her biri oldukça gelişmiş ve dünyanın esas hakimleri. Şimdi gezegenimizdeki tüm bitkilerin de gayet zeki ve iletişim kurabilen canlılar olduğunu düşünün. Ayrıca tıpkı birer insan gibi her birinin birbiriyle konuştuğunu, ailesini, akrabalarını tanıdığını ve farklı karakter özelliklerine sahip olduğunu da… Bitkilerin dünyasında da bazıları fırsatçı, bazıları cömert, bazıları dürüst, bazıları manipülatör bazıları kırılgan ve bazıları ise gamsız karakter özelliklerine sahiptir. Ancak tek özellikleri bunlardan ibaret değil; kendilerine yardım edenleri ödüllendirirken zarar verenleri de cezalandırmayı ihmal etmezler. İnsan merkezciliği bir kenara bırakıp daha zengin ve muhteşem bir dünyaya adım atmayı sağlayan bu kitabı okuduğunuzda tanıdığınız bu yeni dünyadan eskisi gibi çıkamayacaksınız.
{25897}
Ekofobiyi Aşmak, David Sobel
Çevreye dair karamsar senaryolar insanı umutsuzluğa sürüklerken çocuklara bu bilinci doğru bir şekilde nasıl aktarabiliriz? Bugünün minikleri yarının büyükleri çocuklara daha yaşanabilir bir dünya bırakmak için çevre bilinci oluşturmak en önemli önceliğimiz. Peki çocukların kendisine bu bilinci nasıl aşılayacağız? “Eğer çocukların gelişmesini, gerçekten güçlenmelerini istiyorsak, o zaman dünyayı kurtarmalarını istemeden önce onu sevmelerine izin verelim” diyor Sobel. Onların sırtına ekolojik kriz, nesli tükenen türler, yaşlı ormanların yok oluşu gibi sorunlarını yüklemeden önce yakın çevrelerindeki doğa ile bir bağ kurmalarına izin vermekten bahsediyor. Öğretmenler ve ebeveynler için bir rehber görevi gören kitapta Sobel, çocuklar için yalnızca bilişsel farkındalığın yetersiz olduğunu belirtirken, doğa ile kurulan bağın önemini görmek için mutlaka okumalı.
Bitki Devrimi, Stefano Mancuso
İtalya’da yaptığı çalışmaların ünü ülkesinin sınırlarını aşan ve tüm Avrupa’ya yayılan bilim insanı Stefano Mancuso ilk kitabı Bitki Zekası’ndaki tezlerini bu kitabı ile daha da güçlendiriyor. Bitkilerin akıllı olduğunu ve onların model alınması ile insanlığın çok büyük adımlar atabileceğini belirten Stefano Mancuso oldukça önemli noktalara parmak basıyor. Son 300 yılda yarattığı yaşam şekliyle kendi sonunu getirmek üzere olan insanlığın, şanslıyız ki bu yanlıştan dönebilme gibi bir yeteneği de var. Bu noktada bitkiler insanlık için çıkış yolu gösteren bir model görevi üstleniyor. “Bitkiler, merkezi bir sinir sistemine sahip olmadığı halde etraflarındaki ortamı yüksek bir hassasiyetle algılar ve koşulları net bir şekilde değerlendirir. Çok yönlü fayda-zarar analizi yaparak çevresel uyaranlara karşı uygun eylemleri üstlenir. Çok iyi biliyoruz ki insanların ve hatta hayvanların tamamı gezegenden silinse bile bitkiler yaşamaya devam edecek. Ama ya bitkiler yok olursa?”
Atıksız Yaşam, Ceren Özcan Tatar
Gezegenle barışık, zararsız ve sade yaşam pratiklerinden geçen atıksız yaşam, bu dönemde atılması gereken en önemli adımlardan biri. Ceren Özcan Tatar “Atıksız Yaşam” adlı kitabında iklim kriziyle mücadelede atıksız yaşam önemini ve bunun için yapılabilecekleri ele alıyor.
Tüketim alışkanlıklarımızı değiştirmek, kullan-at kültürünü terk etmek ve atık biriktirmeden yaşamak mümkün! Hep beraber yapıldığında ise bu daha anlamlı ve etkili bir harekete dönüşüyor. Ceren Özcan Tatar, atıksız yaşama geçişte ilk adımın önemini vurguluyor ve okurlarını dönüşüme davet ediyor.
Peki, nasıl atıksız yaşarız? Bu kitapta yazar yeniden kullanmayı, tüketimi azaltmayı, ayrıştırmayı ve dönüştürmeyi kendi deneyimlerinden yola çıkarak okurlarıyla paylaşıyor. Kişisel bakım ürünlerinden mutfak alışverişine, kompost yapımından plastik tüketimine kadar atıksız yaşama dair tüm meseleler, açıklayıcı ve detaylı bir anlatımla “atıksız yaşama rehberine” dönüşüyor. “Bir kişi tek başına neyi değiştirebilir ki?” diyorsanız, “Atıksız Yaşam” sizin için gerçek bir yol gösterici.
{33335}
Muz Ne Kadar Kötüdür?, Mike Berners-Lee
Bu kitap sadece gıda tüketirken veya seyahat ederken değil, yapılan her şeyin yarattığı karbon ayak izini ve iklim değişikliğine etkisine dair farkındalık kazandırmayı hedefliyor. Ve bunu öncelikli olarak bireysel çerçevede ele alıyor. Bu kitabı okuduktan sonra zaman içinde karşılaştığınız pek çok şeyin karbon ayak izine dair fikir sahibi olacaksınız. Gezegenimizi kurtarmaya yardımcı olabilmek adına tüketiciler için, küçük-büyük işletmeler için ve politikacılar için yapılabilecek 500 şeyin listesi bu kitapta sunuluyor. En az bu 500 ihtimal arasından kendi izlerinizi bulur da hayatınızda yarattığınız karbon ayak izinizde kısıtlamalara giderseniz kitap amacına ulaşmış olacak.
“Peki ya muzlar? Bu peynir mesela? Organik olduğuna göre daha iyi olmalı, değil mi? Ya da öyle mi? Marul zararsız olmalı, değil mi? Buraya otobüsle mi gelmeliydik? En azından uçakla gelmedik! Gıda ne kadar önemli bir sorun ki zaten?“
Sürdürülebilir Yaşam Rehberi, Dr. Emine Aksoydan & Öykü Yaman
Modern yaşam karşısında bozulan doğal dengeyi yeniden inşa etmek için insanlık sürdürülebilir çözümler arayışında ve içinde bulunduğumuz durum ancak ekolojik sürdürülebilirlikle onarılabilir. Gelecek nesillerin ihtiyaçlarını karşılama kapasitelerine zarar vermeden bugünün ihtiyaçlarını karşılamaya odaklanan ekolojik sürdürülebilirlik; fosil yakıt yerine güneş ve rüzgâr gibi yenilenebilir enerji kaynaklarını yaygınlaştırmayı, geleneksel tarım için verim artırıcı destek programları geliştirmeyi, artan tüketim hevesini yok etmeyi, doğadan aldığımızı tekrar yerine koymayı hedefliyor. Bu kitapta beslenme şeklimizden sanat anlayışımıza, sürdürülebilir iyi olma halinden yaşam boyu öğrenmeye, sürdürülebilir fiziksel aktiviteden atık yönetimine kadar pek çok gündelik konuya değinilerek sürdürülebilir bir yaşamın nasıl mümkün olabileceği gözler önüne seriliyor. Sürdürülebilir bir dünyayı bugünden kurmak istiyorsanız bu kitabı yanınızdan ayırmayacaksınız. Gezegenin yaralarını sarmak için hâlâ geç değil!
Pratik Sebze Yetiştiriciliği Rehberi, Ben Hartman
Küçük büyük toprakla uğraşan herkes için tohumdan hasada kadar el altında tutulan vazgeçilmez bir baş ucu kaynağı “Pratik Sebze Yetiştiriciliği Rehberi”. Ben Hartman okurlarının “Domates nasıl budanır? Tohum ne zaman alınır? Fide nasıl yetiştirilir” gibi yazara pek çok soru yöneltmesi ve cevaplar için kaynak arayışına girmeleri sonucunda bu kitap hepsine bir cevap olarak ortaya çıkmış. Lafı dolandırmadan, dallandırıp budaklandırmadan anlatan kitap elinizdeki tohumu usta bir bahçıvan gibi işlemeniz için ihtiyacınız olan tüm bilgileri veriyor. Şehirde, kasabada, bağda, bahçede artık toprağa, tohuma ve bunların geleneksel yetiştirilme tarzlarına hak ettiği saygı yeniden gösterilmeye başlandı ve eli hiç toprağa değmemiş farklı meslek gruplarından insanlar bile meyve-sebze yetiştiriyor. Hem onlara hem de çiftçinin sürdürülebilir, tüketici odaklı, ürün yönetimi için çiftçilere verimlilik adına özel öneriler sunan kitap okuyucusunun bilgi ve deneyimin yanı sıra lezzetli, verimli ve şenlikli hasatlar elde etmesini hedefliyor.
Hayvan Deneyleri: Hayvanlar Bizim İçin Mi Var?
İnsanın hayvan üzerindeki her türlü tahakkümünün toplum fertlerinin gözünde meşru ve kabul edilebilir olması için bugüne kadar çeşitli gerekçeler sıralandı. Ancak kimse bir kalbin atmak için ne kadar çaba sarf ettiğinden bahsetmedi. Belki evinizi bir kuş, kedi ya da köpekle paylaşıyorsunuz. Belki de her sabah işe gitmeden mahallenizde dolaşarak sokakta yaşayan hayvanlara mama bırakıyor; hasta olanları iyileştirmek için zamanınızı ve paranızı ayırıyorsunuz. Belki de, bir adım daha ileri giderek, her türlü hayvansal ürünü tüketmeyi reddediyor ve çevrenizi de bu yönde etkilemeye çalışıyorsunuz. Yine de bunlar hayvanlara yöneltilen şiddet ve örgütlü saldırganlığı engellemek için yeterli değil… Hayvan sömürüsü hayatımızın her alanında bizleri sarmış durumda. Ve hayvan deneyleri meselesi belki de bunların en başında geliyor. Bu kitap, hayvan deneylerine karşı mücadelenin prensiplerini olabildiğince anlaşılabilir bir dille ortaya koyuyor. Ayrıca hayvanlar üzerinde yapılan biyomedikal araştırmalara karşı sağlam zemine oturan etik ve bilimsel bir muhalefetin doğuşunu müjdeliyor.
Son Ada, Zülfü Livaneli
2009 Orhan Kemal Roman Armağanı’na layık görülen ve pek çok dile çevrilip dünya çapında okunan roman türünde bir kitap Son Ada. Peki neresi bu Son Ada? Martılar, yasemin kokuları, çam ormanları, renk renk balıklar ve mutlu insanlarla dolu anakaraya uzak bir sığınak. En iyi korunan sır, yeryüzünün gizli cenneti. Bu son insani köşe, son sığınak nasıl kaybedildi? Geri kazanmak mümkün mü?
Ünlü edebiyatçı Zülfü Livaneli’nin en politik romanı olan Son Ada, ismini bilmediğimiz bir adada yine ismini bilmediğimiz insanların ve bir diktatörün ekseninde yaşananları anlatıyor. Livaneli, Türkiye’den ve dünyadan tüm okurların aşina olduğu “diktatörlük” gerçeğine alegorik bir anlatımla dikkat çekiyor. Kitabın önsüzünde ise Türk edebiyatının mihenk taşlarından Yaşar Kemal’in şu cümlesi yer alıyor: Zülfü bu romanda inanılmaz ölçüler, olanaklar yaratmış. Her şey birbirine uyuyor. Edebiyatta görkemli bir söz vardır, büyük kapıdan girmek. Bu, büyük bir eserin yazarı demek. Zülfü büyük kapıdan bu romanıyla girmiştir.
Son Adanın Çocukları, Zülfü Livaneli
Zülfü Livaneli güçlü kalemi Son Ada’yı bir de çocukların gözünden okuyucuya aktarıyor. Ve işte bu kitap, Son Ada’da yaşayan bir çocuğun yaşadıklarını onun gözünden gözler önüne seriyor. “Gazetelerin birinde ‘Yeryüzü cenneti adada satılık ev’ başlığı altında, adamızla ilgili övgülere yer veriliyordu. Bu gazete ilanı, yıllardır herkesten sakladığımız Son Adamızın, küçük topluluğumuzun herkes tarafından bilinmesi ve huzurumuzun bozulması anlamına geliyordu. Kim bilir, evi nasıl biri alacaktı?” Ada sakinlerinin karmaşadan uzak kardeşçe yaşadığı son insani köşeye, son sığınağa, Son Ada’ya bir gün bir adam gelir. Adalıların o güne dek süren hayatları, huzuru ve mutluluğu bir anda yerle bir olur. Bu beklenmedik durum karşısında adanın çocukları ne yapacaklar? Büyüklerin kararlarının sonuçlarına razı mı olacaklar, yoksa adadaki hayatı koruyabilecekler mi? Kitapları 40’tan fazla dilde yayımlanan usta yazar Zülfü Livaneli’nin kaleminden genç okurlar için muhteşem bir roman. Son Ada’nın Çocukları, adalı çocukların barış ve özgürlük adına verdikleri ilham verici mücadeleyi anlatıyor.
