Yeni Başlayanlar İçin Bouldering

Olimpiyatlar‘a en yeni eklenen spor dallarından biri olan bouldering ya da bir diğer adıyla kaya tırmanışına dair tüm merak edilenleri bu rehberde bulacaksınız.

Zekâ, cesaret ve güç gerektiren, heyecan dolu bouldering hem izlemesi hem de yapmasıyla adrenalin dolu sporlardan biri. Kaya tırmanışının salona adapte edilmiş hali de denilebilecek bouldering’i günden güne daha fazla görürken hakkında bilinmesi gerekenleri derledik.

Bouldering Nedir?

Bu tırmanış doğada gerçek kayalara tırmanılarak da gerçekleştirilebilirse de bu yazımızda salonda yapılabilen versiyonundan bahsedeceğim. En fazla 4.5 metre yüksekliğinde çeşitli eğimlerdeki duvara belirli aralıklarla, doğadaki kayalardan esinlenilerek hazırlanmış yapay kayalar monte ediliyor. Sporcu işaretli olan tutamak ya da tutamaklardan tırmanmaya başlar.

Bouldering’e başlayan sporcunun hedefi aynı renkteki tutamaklara basarak ve tutunarak en tepedeki hedefe ulaşmaktır. Hedefe ulaşan sporcu iki eliyle hedef noktasını tutar, böylece rotayı tamamlamış olur.

Her bir rotanın farklı zorluk seviyeleri vardır. Zorluk seviyesini belirleyen; tutamakların şekilleri, boyutları, duvarın eğimi ve tutamaklar arasındaki mesafeler gibi etmenlerdir.

Bouldering’de Tutamakların Türleri

Duvar boyunca yer alan tutamaklardan bazıları büyük bazılarıysa daha küçüktür. Bazıları tutunmayı kolaylaştıracak şekildedir, bu sayede ellerimizle kavramamız veya üzerlerine basmamız görece kolaydır. Bununla birlikte bazı tutamaklarda yeterli yüzey yoktur ya da yeterli büyüklükte bir yüzey olsa bile kavramaya müsait değillerdir, bu tutunmayı zorlaştırır. Bazı tutamaklar öyle bir şekle sahiptir ki beden yükünün büyükçe bir kısmını parmak uçlarımız taşımak zorunda kalır.

Farklı ülkelerdeki bouldering salonları farklı zorluk seviyesi standartları kullanmaktadır. Sizlere genel bir fikir vermesi için kendi tırmandığım salondaki derecelendirme sisteminden bahsedeceğim. Bu sistemde kullanılan en basit rotanın seviyesi 4. Tüm seviyeler kendi içinde a, b, c olarak sınıflandırılmış. Zorluk seviyesi şu şekilde ilerliyor; 4a, 4b, 4c / 5a, 5b, 5c / 6a, 6b, 6c… bu şekilde devam ediyor. Bazı seviyelerin yanında + işareti görebiliyorsunuz. Örneğin bir rotanın seviyesi 5c+ ise bu rotanın 5c’den biraz daha zor olduğunu fakat 6a kadar da zor olmadığını gösteriyor.

Salonda yukarıda bahsettiğim tutamakların haricinde bir de volume adı verilen, duvara monte edilmiş, farklı şekillerde geometrik cisimler (örneğin üçgen prizma) var. Rotanın zorluk seviyesine göre bu volumeleri kullanabiliyor ya da kullanamıyorsunuz. Eğer bir rotada volume kullanmaya izin varsa başlangıç tutamağının yanındaki küçük levhada bu belirtiliyor.

Bouldering Çeşitleri

1- Sürat tırmanışı: Bu tırmanış türünde sporcular belli bir zorluk seviyesindeki tımanma rotasına (yükseklik 15m) tırmanırlar. Adından da anlaşılacağı üzere en kısa sürede tepedeki hedefe ulaşan sporcu kazanır.

2- Bouldering; yazımızın temel konusu olan bu tırmanış türüne aşağıda değineceğim

3- Lider Tırmanış: Bu tırmanış türünde IFSC (Uluslararası Sportif Tırmanış Federasyonu) standartlarına göre en az 15 m yüksekliğinde, en az 12 m genişliğinde hazırlanmış bir tırmanış rotasına sporcu bazı ekipmanlar kullanarak tepedeki hedefe ulaşmak için mücadele eder. Sporcu halatını önceden yerleştirilmiş emniyet noktalarına geçirerek tırmanır. Emniyet halatının diğer ucunda ise halatı tutarak sporcunun emniyetini sağlayan biri bulunmaktadır.

Bouldering Ekipmanları

Rahat ve esnek bir kıyafet, magnezyum tozu, magnezyum tozunu koymak için özel bir çanta ve olmazsa olmaz bouldering ayakkabısı. Salonda tırmanmaya başlamak için tüm ihtiyacımız olanlar bunlar. Eğer sıvılaştırılmış magnezyum tozu kullanacaksanız, ekipmanların sonunda bahsettiğim çantaya da ihtiyacınız olmayacak.

Magnezyum tozu, aslında tebeşir tozu olarak bildiğimiz madde. Hani haltercilerin ağırlığı daha iyi kavrayabilmek için ellerini sürdükleri madde vardır ya, işte o.

Bouldering Ayakkabısı Nasıl Olmalı?

Bouldering ayakkabıları tırmanıcının ayaklarının en etkili biçimde yapay kayalara tutunmasını sağlayan özel ayakkabılar. Bu sebeple herhangi bir spor ayakkabısı giymek işimize yaramayacağı gibi, ayakların kaymasına da sebep olabileceğinden tehlikeli de olabilir.

Tırmanış yaptığım salonda ilk önce kiralık ayakkabıları kullandım. Kiralık oldukları için çorapla giymeyi tercih ettim. Bu kiralık ayakkabıların alt kısımları normal ayakkabılar gibi düzdü. Aslında bu çok da istenen bir durum değil. Çünkü dümdüz duran ayak tabanının bazen küçücük olan tutamaklara tutunması zor.

Bu sebeple tırmanıcılar uzmanlaştıkça tabanları yukarı doğru kavisli tırmanış ayakkabılarını tercih ediyorlar. Eğer yeni başlıyorsanız daha basit bir tırmanış ayakkabısı ile başlamanızı tavsiye ederim. Tahmin edersiniz ki bahsettiğim profesyonel ayakkabılar çok da ergonomik olmadıklarından konforlu değiller. Daha işin başında çok da zorlanmamak için daha ileri seviyelerde profesyonel bir bouldering ayakkabısı almanız daha iyi olacaktır.

Bouldering ayakkabılarının standart spor ayakkabıların aksine ayağı biraz sıkması da gerekiyor. Eğer kendi bouldering ayakkabınızı aldıysanız, çorap da giymemeniz gerekir. Ayağımızın ayakkabı ile bütünleşmesi çok önemli. Böylece ayağımızın ısısı ve nemiyle birlikte ayakkabı ayağımızın şeklini alır ve onunla bütünleşir.

Bir ayakkabının doğru seçiminin ve doğru kullanımının önemini tırmanışlarınızın zorluk derecesi arttıkça daha iyi kavrayacaksınız.

Kimler Bouldering Yapabilir?

Eğer bedensel olarak tırmanmanıza engel teşkil edecek bir durum yoksa bouldering yapabilirsiniz demektir. Bununla birlikte dünyada tek kolu olmadığı halde ya da bacakları felçli olduğu halde bu sporu yapan, engel tanımayan kahramanlar da var. Bunun gibi özel bir durumunuz varsa gideceğiniz spor salonu ile görüşmekte ve salonun imkanlarını öğrenmekte fayda var.

Bouldering Tehlikeli mi?

Hiç bouldering denememiş biri şeker gibi rengarenk tutamaklarla döşeli duvara tırmanan insanları izlerken çok kolay olduğunu ve risksiz olduğunu düşünebilir. Bununla birlikte her ne kadar tırmanış duvarlarının alt kısımları düşme hasarlarını azaltmak için özel bir döşemeyle döşenmiş olsa da her sporda olduğu gibi bu spor da ciddi riskler barındırabilir.

Bouldering’de kazaları minimize etmek için her tırmanışı aynı özenle yapmakta, en az hasarla nasıl düşmemiz gerektiğini bilmekte ve bedenimizi dinleyerek ne zaman durmamız ne zaman kendimizi zorlalamamız gerektiğini bilmemizde fayda var.

Bouldering’e Yeni Başlayanlara Tavsiyeler

• Başlangıçta spor salonunda iyi tırmandığını düşündüğünüz insanları gözlemleyebilirsiniz.

• Bouldering 2021 yılında olimpiyat branşlarına dahil edildi. Kendinizi geliştirdikçe bu müsabakaları izlemenizi tavsiye ederim. Bouldering bir bedensel dayanıklılık sporu bununla birlikte bulmaca çözme yeteneği ve teknik gerektirir. Bu müsabakaları izlemek hem heyecanınızı arttıracak hem de kendi tekniğinizi geliştirmeniz konusunda size fikir verecektir. İnsan bedeninin neler yapabildiğini görmek heyecan verici. Ayrıca Janja Garnbret, Adam Ondra ve Magnus Midtbø’nun videolarını da izleyebilirsiniz.

• Bu sporu tek başınıza yapabileceğiniz gibi birkaç arkadaşınızla birlikte de yapabilirsiniz. Dilerseniz tırmanış rotalarını sırayla tırmanabilirsiniz. Bu sayede birlikte problem çözmenin tadını çıkarabilirsiniz. Diyelim bir rotada zorlandınız ve tamamlayamadınız, eğer bir arkadaşınız o rotayı tamamlayabilirse ve siz de izlediyseniz sonraki denemelerde sizin de başarabileceğinizi göreceksiniz.

• Dilerseniz, salondaki tanımadığınız diğer insanlarla da fikir alışverişi yapabilirsiniz. Merak etmeyin kimse tırmanışçı olarak doğmadı, herkes başlangıç seviyesini deneyimlediği için size ellerinden geldiğince yardım edeceklerdir. Bu sayede hem kendinizi geliştirebilir hem de sıkı dostluklar edinebilirsiniz.

• Her rotanın tek bir çözüm yolu olmak zorunda değil. Farklı çözüm yolları denemekten çekinmeyin. Algınız yeni olasılıklara açık olsun. Çok zor görünen rotaların görece daha basit çözümleri de olabilir.

• Alacağınız ayakkabılar zaten ayağınızı sıkacak özel ayakkabılar olduğu için ayakkabılarınızı soğuk ortamlarda bırakmamanızı da tavsiye ederim. Soğuktan küçülebilirler.

• Tırmanırken tutamakları dirseklerinizi kırarak tutmamanızı tavsiye ederim. Bu şekilde tutmak daha kısa sürede yorulmanıza sebebiyet verecektir. Daha iyi anlaşılabilmesi için bir örnek verelim; markete gittiğinizde alışveriş poşetlerini dirseklerinizi kırarak mı tutarsınız yoksa kollarınız gergin bir şekilde mi tutarsınız? Bir deneyin ne demek istediğimi anlayacaksınız.

• Siz basit bir rotayı tırmanmaya çalışırken yanınızdaki tırmanışçı çok daha zor bir rotayı tırmanıyor olabilir. Hevesiniz kırılmasın. Düşün, kalkın, deneyin ve yeniden deneyin. Herkesin bu yoldan geçtiğini unutmayın.

• Kas spazmlarının önüne geçmek için iki tırmanış arası kısa bir süre dinlenmek faydalı olacaktır. Bu sürenin bedenin soğuyacağı kadar uzun bir süre olmamasında da fayda var. Bedeninizi dinleyin o size doğru süreyi söyleyecektir.

• Faydalı bulduğum tavsiyelerimden biri de siz tırmanırken bir arkadaşınızdan sizi video’ya kaydetmesini isteyebilirsiniz. Bu videoları izlerken yaptığınız hataları görebilir ya da tekniğinizi nasıl daha iyileştirebileceğiniz konusunda fikir yürütebilirsiniz.

• Bu sporda magnezyum tozu kullanıldığından zamanla bazı tutamakların üzerinde birikmesi söz konusu. Bu durum tutunmanızı zorlaştırabilir. Rotanıza tırmanmadan önce fazla birikmiş tebeşir tozunu, salonda bu iş için bulundurulan fırçalarla, temizlemeyi ihmal etmeyin.

• Haftanın her günü bu sporu yapmak bedeninizi yıpratabilir. Bu sebeple bedeninizin kendini onarması için ona zaman tanımak faydalı olacaktır.

• Son olarak sağlığınız ve güvenliğiniz her şeyden önemli, nasıl en güvenli şekilde düşeceğinizi lütfen öğrenin.

Güvenli ve keyifli tırmanışlar.