Gıda ve Tasarımının Kuvvetli Bağı
Yazı Boyutu:
Üretimden paketleme ve sunuma, transferden atıklara gıdanın farklı süreçleri tasarımla pek çok noktada kesişiyor. Gıda tasarımı disiplini geleceğin yemek sahnesi için bir çok yeni kapı açıyor.
Günlük yaşamımızı biçimlendiren en önemli faktörlerden gıda, tüm dünyada paylaştığımız en büyük ortak dillerden birini oluştururken tasarımla pek çok farklı ve önemli noktada kesişiyor. Son 10 yıllık süreçte adını giderek daha sık duymaya başladığımız gıda tasarımı ise bunların başında geliyor. Basitçe yemek ve tasarım arasındaki güçlü bağlantılar olarak tanımlayabileceğimiz bu terim, gıdanın hemen her alanındaki farklı inovasyonları ifade etmek için kullanılabiliyor. Üretimden paketleme ve sunuma, mekandan, lojistik ve transfere gıda tasarımının farklı süreçlerdeki gelişimi; geleceğin yemek sahnesi için birçok yeni kapı da açıyor.
Gıda Tasarımının Alanları
Gıda tasarımı denildiğinde şekil verilmiş yiyecekler ve süslü tabaklar aklınıza geliyorsa yalnız değilsiniz. Giderek daha fazla bilinmesine rağmen bu alanda yaşanan bir takım anlam karışıklıkları hâlen sürüyor. Nedeni gıda tasarımının oluşturduğu ana disiplinin bir çok alt başlığa ayrılıyor olmasından kaynaklanıyor. Genel olarak gıda tasarımını gıda için tasarım, gıda ile tasarım, endüstriyel gıda tasarımı, gıda için mekân tasarımı, gıda servisi tasarımı, gıda sistemleri tasarımı, sürdürülebilir gıda tasarımı gibi alt başlıklara ayırabiliyoruz.
Gıda ile tasarım, yenilebilir gıda maddesinin kendisi üzerinde üretim aşamasında yapılan tasarımları işaret ediyor. Çikolatadan dondurmaya, paket cipslere bir çok ürün örnek gösterilebilir. Endüstriyel gıda tasarımı da gıda ürününün dokusundan form ve rengine ürünün kendisine odaklanan seri ve büyük üretimleri kapsıyor. Gıda ile tasarım ise özellikle şeflerin hünerlerini sergiledikleri alan. Yemek sanatlarının sınırlarını zorlayan şeflerin tabakta gıda ürünleriyle yarattıkları tasarımlar bu alana giriyor. Söz konusu alt başlıklar arasında gıda tasarımının geleceği ile en sıkı ilişkiyi kuran ise sürdürülebilir gıda tasarımları.
{773050}
Gıdada Sürdürülebilir Tasarımlar
Gıdanın sürdürülebilirliği ve atıksız sıfır ziyanla çalışan mutfaklar geleceğin gastronomisi için iki önemli ana başlık. Pandemi süreci öncesindeki dünyada tüm restoranların sürdürülebilir doğal malzeme ulaşmak ve atıksız mutfaklarda çalışmak için yaptıkları sıkı çalışmalara, sosyal sorumluluk projelerine şahit oluyorduk. Sürdürülebilirlik ve çevreyi koruma anlamında geri dönüşüme elverişli mutfak eşyaları, plastik kullanımı azaltan yeni fikir ve tasarımlar gündemdeydi. Pandemi ile birlikte plastiğin ve büyük zincir marka ürünleri kullanımının yeniden artması bu alandaki tasarım ihtiyaçlarının gerekliliğini de yeterince vurguluyor.
Pek çok restoran paket servise ağırlık vermeye başlamış durumda. Paket servisin sayısı ve çeşidi arttıkça evimize giren ve bize ulaştırılan paketlerin üretim maddeleri ve özellikleri de daha çok sorgulanır oldu. Bugünün gıda paketlerinin hem ürünü yeterince koruyan hem de sağlığı tehdit etmeyen bir yapıya sahip olması gerekiyor. Bunların yanı sıra geri dönüşüme elverişli olmaları önümüzdeki dönem için en büyük öncelikler. Bu alanda bugün pek çok tasarım çalışmasının yürütüldüğü, plastik kullanımının azaltılmak istendiği biliniyor. Poşetler, al götür kaplar, karton kahve bardakları hepsi çevreyi ve sürdürülebilirliği destekleyen tasarımlara dönüştürülebiliyor. Yenilebilir kaşıklar ve çay kahve bardakları, suda çözünen kürdanlar, atık kağıtlardan yapılan yumurta viyolleri, sebze atıklarından elde edilen ve toprağa yeniden ekilebilen malzemeler, kabuk ve yapraklardan üretilen kıyafet ve çantalar gibi örneklerle liste uzuyor.
{773100}
Gıda İçin Yapılan Tasarımlar Tadı Etkiliyor
Bardak ya da tabak gibi gıdayı servis ettiğimiz malzemelerin alınan tat üzerinde derin bir etki sahibi olduğu pek çok araştırma ile destekleniyor. Gıda için tasarımın bu önemli ayağında alınan lezzeti etkileyen farklı, yeni tasarımlar içilen içecekten yenilen yemeğe farklı ve yeni deneyimler sunuyor. Pişirme tekniklerini, mutfakta kolaylık sağlayan aletleri de gıda için tasarım kategorisinde görmek mümkün. Tasarım yemek deneyimini başından sonuna etkileyen önemli bir faktöre dönüşüyor.
Dikey Tarım Devri
İş gücü, sulama miktarı ve alan konusunda tarımda dev avantajlar sağlayan dikey tarım sürdürülebilir gıda tasarımları konusunda verilebilecek bir başka önemli örnek. Dünyanın pek ülkesinde kapalı ya da açık alanlarda örneklerini gördüğümüz dikey tarım ihtiyaç duyulan malzemelerin çok daha küçük alanlarda rahatlıkla yetişebilmesini sağlıyor.
Gıda Alanları Tasarımı Ve İç Mimari
Gıda ürünlerinin tanıtımlarının yapıldığı alanlar ya da servis edildiği restoranlar tasarımın bir başka çekici alanı. Pandemi öncesi özellikle restoranların servis ettikleri yemekler kadar özgün bir ambiyansa da önem verdiklerini görüyor, farklı ve ilginç tasarım örneklerine şahit oluyorduk. Aydınlatmadan şef masasına çalan müziklere, görevlilerin kıyafetleri ve iletişim biçimlerine hatta alanın ısısına mekanın her alanı tasarımının parçaları haline geliyor. Yemeğin hazırlanışından sunuluş biçimine yaşanacak yemek deneyimi üzerine yapılan tasarımlar, farklı tasarım materyallerinin, objelerin kullanımı, yine ön plana çıkıyor.
Aynı şey ev mutfakları ve evde yapılan yemeklerle yaşanacak deneyimler için de geçerliliğini koruyor. Yeni nesil gıda tasarımları evde yemek pişirme ve servis etme deneyimini farklı boyutlara taşıyabiliyor. Kısaca gıda sektöründeki pek çok ihtiyaca alternatif ve işlevsel çözümler üreten gıda tasarımı, gastronomi sahnesi için bir çok yeni fırsatın ve yan endüstrisinin oluşmasına ortam sağlıyor.
{773092}