Yapay Zeka İş Yapış Biçimlerimizi Nasıl Değiştirecek?

Moventum Consulting şirketinin Genel Müdürü Zafer Özçelik, iş dünyasında yapay zekânın nasıl bir dönüşüm getireceği ve bu dönüşümün şirketler ve çalışanlar için ne anlama geldiğini üzerine bir bakış sunuyor…

AI neden birden ortaya böyle fırtına gibi çıktı, neden daha bir sene öncesine kadar pek bilinmez bir şeydi?

AI aslında çok eski bir teknoloji. Hatta bazıları bunu 1770’teki Mechanical Türk’e kadar götürebiliyorlar. Ancak neural network AI aslında sadece 1980’lerden beri, özellikle 1986’da yayınlanan Kanadalı bilim adamı Geoffrey Hinton (daha sonra Deepmind, Google) ile başladı denebilir. Ama ondan sonra bile birkaç yapay zekâ kışları yaşandı.

2022’de ChatGPT’nin ortaya çıkmasını 3 şey sağladı:

1. NVIDIA’nın yaptığı bilgisayarlar AI’da yeterli derecede hızlı hale geldi.
2. Transformers denen yeni bir modelleme şekli ile çok müthiş sonuçlar alınmaya başlandı.
3. AI, OpenAI’in LLM’lerinin öncesinde daha çok akademik anlamda üzerine çalışılan bir şeydi. LLM’ler bir anda bunu değiştirdi çünkü dünya ile konuşabilen bir model yapılmış oldu.

İnsanların gelişimine baktığımızda önce dil yapısının tamamlandığını, akabinde buna bağlı olarak toplumsal zekânın arttırıldığını biliyoruz. Aynı şeyi şimdi yapay zekâ sistemlerinde görüyoruz. LLM, özellikle transformers bu yüzden ufuk açıcı bir başlangıç noktası oldu ve çok büyük bir kırılma noktasından geçiyoruz. AI’ın, PC, internet ve mobilin toplamının getirdiği transformasyondan daha büyük bir olgu olduğunu söyleyebilirim.

Yapay zekâ gelecek 10 yıl içinde iş yapış biçimlerimizi nasıl yeniden şekillendirecek ve bu değişimler çalışanların günlük iş rutinlerine nasıl yansıyacak?

Bu alanda 10 sene sonrasını öngörmeye çalışmak bir bilim kurgu filmi hayal etmekten farksız değil. Sadece aylar öncesine baktığımızda bile ne kadar hızlı geliştiğini görebiliyoruz. ChatGPT yaklaşık 1 sene önce hayatımıza girdiğinde hazırlanan görseller ile şu anki arasında bile çok büyük fark var. Yakın zamanda 1 cümlelik komutlarla gerçeğe yakın videolar ve CGI görüntüleri elde edeceğiz. Bu alandaki gelişmeler hayal ettiğimizden de hızlı gidiyor. Küçük ölçekli bir sitenize kolaylıkla entegre olabilen ve müşterilerinizin sorularını yanıtlayacak bir chatbot hazırlamanız 10-15 dakikanızı alıyor.

Aynı şekilde 1 dakikalık bir reels videosunu da basit komutlarla benzer sürelerde hazırlayıp sosyal mecralara yükleyebiliyorsunuz. Dolayısıyla günlük işlerimizin içine yansımaya başladı bile. Halihazırda “Narrow AI” kapsamında micro task dediğimiz işleri kolaylıkla AI asistanlar üstünden rahatlıkla halledebilirsiniz. Bir excel dosyasındaki paternleri keşfetmekten tutun belirli seviyedeki müşteri hizmetlerine kadar birçok iş yapay zekâ araçlarıyla yapılmaya başlandı bile. Bu kapsamın yakın zamanda çok hızlı genişleyeceğini ve hayatımızın her alanına dokunacağını düşünmek zor değil.

Şirketler AI ile ilgili stratejileri belirlerken nelere dikkat etmeli?

AI’ın sadece bir teknolojiden ibaret olmadığının ve ne kadar hızla değiştiğinin farkında olmamız gerektiğini düşünüyorum. Dolayısıyla dijital dönüşümden ziyade bir değişimi yönetmekten bahsedebiliriz aslında. Bu doğrultuda şirketlerin AI’ın kendi işlerinde en öncelikli olarak hangi alanlara dokunabileceğini belirlemesi, buna özel ihtiyaçları anlaması, yol haritalarını ve süreçlerini oluşturmaları, değişimi ekiplerin kendisinden başlayarak yönetmesi gerekiyor.

Bunları yaparken küçük ama hızlı hayata geçebilecek projelerle başlamak, ekipleri bu konuda cesaretlendirmek, denemek, yaratılan faydaları anında analiz etmek ve potansiyel kültürel zorluklara karşı bir yol haritası oluşturmak oldukça önem taşıyacaktır.

Kısa dönemde AI, bazı sektörlerin bazı kesimlerinde işsizliği etkileyebilecek gibi görünse de uzun dönemde AI’ın, kaybettirdiğinden kat kat daha fazla iş yaratacağına inanıyorum.

AI ile şirketler sizce en iyi şekilde nasıl para kazanabilecek? Başarılı olmak için bireyler ve organizasyonlar hangi yeteneklere yatırım yapmalı?

AI şirketler için hem geliri hem de kârlılığı etkileyecek bir teknoloji. Ama bence ilk ve en önemli etkisi şirketlerde daha çok kârlılık tarafında olacak. Bu da verimliliği çok artırabilecek bir teknoloji olmasından kaynaklanıyor. Bir yandan Meta gibi şirketler gelir tarafında da AI ile müthiş bir büyüme yaşadılar. Veri odaklı iş modeli olan şirketler (örneğin, e-ticaret, sosyal medya) büyüme ve kârlılıkta aynı anda müthiş etkisini görecekler. Meta ve Amazon’un hisselerinin son bir senedeki hızlı artışı bu yüzden.

Şirketler için AI dünyasında en önemli konu verileri. Verilerini altın gibi korumalı ve büyütmeye çalışmalılar. Verilerini iyi kullanan ve büyüten şirketler yeni AI dünyasında en çok kazananlar olacak. Ne kadar fazla ve iyi veriniz varsa o kadar daha iyi yapay zekâ sistemleriniz olacak demektir. Bunun için tüm CEO’ların, yöneticilerin ve şirket sahiplerinin gerekli hazırlıkları hızlı bir şekilde yapması gerektiğini düşünüyorum. Veri bilimciler için bu dönem bir rönesans dönemi olacak bence. O yüzden kurumsal C-suite’lerde CIO’ya paralel olarak Chief Data Officer’ların yaygınlaşacağını düşünüyorum.

Çalışanlar için önümüzdeki dönemde en fark yaratacak özellikler merak ve istek. Bu dünya her gün korkunç hızda gelişiyor ve yakından takip etmek gerekiyor. Sadece telefonlarımıza değil, kendimize sık sık yazılım güncellemesi yapmamız gerekiyor. Kullanımdaki veya yeni çıkan AI araçlarının büyük çoğunluğunu kolayca deneyerek hem kişisel hem de iş hayatındaki verimliliği artırmak mümkün. Bir yandan birçok projeyi no-code araçlarıyla hayata geçirebiliyorsunuz ve bu uygulamaları birbirleriyle konuşturarak faydalı iş fikirleri oluşturabiliyorsunuz. Bu yüzden teknolojiyi takip eden, hangi aracı ne için kullanacağını iyi bilen, merak eden, araştıran ve bu stratejileri geliştirebilen bireylerin iş hayatında öne çıkacağını düşünüyorum. NVIDIA’nın kurucusu Jensen Huang‘ın söylediği gibi teknolojiye girenlerin önceliği artık kodlama değil, çünkü onu zaten vereceğiniz komutlar yapacak.

Verilerini iyi kullanan ve büyüten şirketler yeni AI dünyasında en çok kazananlar olacak. Ne kadar fazla ve iyi veriniz varsa o kadar daha iyi yapay zekâ sistemleriniz olacak demektir.

AI ve insanlar arasındaki ideal iş birliği modeli nasıl olmalıdır? AI, insan iş gücünü tamamlarken hangi alanlarda en büyük farkı yaratabilir?

AI, herkesin, özellikle halihazırda uzman olmayan kişilerin de elini kuvvetlendirecek. Dolayısıyla AI’ya bakışımızı yeniden değerlendirmemiz, eksikliklerimizi tamamlayıp yeteneklerimizi artırabileceğimiz yerlerde kullanmamız gerekiyor. Kısa dönemde AI, bazı sektörlerin bazı kesimlerinde işsizliği etkileyebilecek gibi görünse de uzun dönemde AI, kaybettirdiğinden kat kat daha fazla iş yaratacağına inanıyorum. Bunun da sebebi AI’in verimliliği step function olarak artırmasıdır.

Aynı korku, PC, internet ve mobil gibi transformasyonlar zamanında da vardı. Ama sonra gördüğümüz gibi bu major transformasyonlar verimliliği o kadar artırdı ki daha önce olmayan bir sürü pazarlar, hatta endüstriler açtı. E-ticaret, gig ekonomisi, fabrika otomasyonu, verimlilik yazılımları, siber güvenlik sadece bazı örnekleri.

Son olarak, şu anda gelişmiş ülkelerde, özellikle ABD’de işçi kıtlığı var. Bu 2027’ye kadar artmaya ve sonrasında 2040’a kadar devam edecek bir trend. Pandemi bunu artırdı. O yüzden de AI, istihdama zarar vermek yerine, tam tersine yararlı olacaktır.

Sizce AI’dan bir sonraki teknoloji dalgası ne olabilir?

Ama şirketler şirket içinde birçok veriye sahip ve ChatGPT ya da diğer LLM’ler bu veri tabanında eğitilmediği için yeterli verimliliği sağlayamayabiliyor. Buradaki problemi gideren teknoloji RAG. Bu teknoloji ile şirket içindeki veri tabanını tokenize edip kolaylıkla içine gömebiliyorsunuz ve AI modeliniz şirket için veri üstünde çalışan ve onu anlayan bir model haline geliyor. Bu aynı zamanda da verinizi güvenli bir şekilde şirket içinde tutmanızı sağlıyor. Bu, İngiltere’de bir bilim insanının geliştirdiği bir teknoloji.

Son olarak AI’ın geleceği üzerine bize söyleyebileceğiniz ilginç bir tahmininiz var mı?

Çok ilginç mi bilmiyorum ancak bence bizim yaşamımızda kişisel AI asistanları oluşacak. Sizi anne, baba, kardeş ve en yakın arkadaşlarınızdan, hatta toplamından daha iyi tanıyan bir AI asistanı düşünün. Tüm verinizi verdiğinizde hem fiziksel hem de mental sağlığınızı pozitif etkileyebilecek bir teknolojiden bahsedebiliriz.

Şu ana kadarki tüm tahlilleriniz, akıllı saat verileriniz, market alışverişleriniz, arabadaki yüz ifadenizden sabahki kilonuza kadar her türlü size ait verinin AI asistanı tarafından sürekli analiz edildiğini ve dünya veri tabanında eğitilmiş bir AI modeli tarafından kontrol altında olduğunu düşünün. Bu sayede hastalıkları çok daha önceden teşhis edebiliriz.

Bu teknolojinin bir ürkütücü tarafı veri gizliliği, bunu hangi şirketin yaratacağı ve o şirkete bağımlı olunması. Ama o konuda da iki durumdan dolayı optimistim. Birincisi bu teknoloji regülasyon altında olmak zorunda olacak. İkincisi AI asistanlar platformlar arası transfer edilebilir olacak. Dolayısıyla bu teknoloji ile hayatımızdaki birçok problemi çözebileceğimize inanıyorum.

Zafer Özçelik Kimdir?

20+ sene Türkiye ve yurt dışında dijital pazarlama, dijital dönüşüm, e-ticaret alanlarında çalıştı. n11.com’da CMO, Dentsu grubunda CDO olarak görev yaptı. Galatasaray Üniversitesi’nde dijital pazarlama dersleri verdi. Son 3 senedir kurucusu olduğu Moventum Consulting şirketinin Genel Müdürü. Bornova Anadolu Lisesi, İzmir Fen Lisesi, ODTÜ Havacılık ve Uzay Mühendisliği, University of San Francisco MBA mezunu.