preloader

Görme Engellilerin Can Yoldaşı Rehber Köpekler

08.12.2022
Görme Engellilerin Can Yoldaşı Rehber Köpekler

Yazı Boyutu:

Rehber Köpek yetiştirerek onları ihtiyacı olan görme engelliler ile buluşturma gibi özel bir misyonla kurulan Rehber Köpekler Derneği’ni ve rehber köpeklere dair bilinmesi gerekenleri öğrenin!

Görme engelli bireylerin hayatını kolaylaştırmak ve onlara hem can yoldaşı, hem de yol gösterici olma gibi çok özel bir görev için dört ayaklı dostlarımızı eğitip, sonrasında da onları görme engelli sahipleri ile buluşturma amacı ile kurulan Rehber Köpekler Derneği pek çok hayata dokunan bir kuruluş. Türkiye’de henüz çok bilinmeyen bu dernek sayesinde seçilen yavru rehber köpek adayları, 1-1.5 sene kadar gönüllü aileler ile temel eğitimlerini tamamladıktan sonra özel bir eğitim daha alıp Rehber Köpek oluyorlar ve ailelerinin yardımına koşuyorlar. Yurtdışında yaygın olan bu uyguluma maalesef ülkemizde hiç bilinmiyor ve yalnızca 5 aktif rehber köpeği var. Rehber Köpekler Derneği Başkanı Avukat Nurdeniz Tunçer ve yavru rehber köpek adayı Angel’a gönüllü ailelik yapan Victoria Shepeleva ile bir araya gelerek bu özel derneğe ve rehber köpeklere dair bilinmesi gerekenleri konuştuk.

Rehber Köpekler Derneği nedir? Ne zamandır faaliyette?

Rehber Köpekler, uzun ve kapsamlı bir eğitimden geçtikten sonra görme engelli bireylere her ortamda eşlik eden, güvenli ve bağımsız hareketliliğe olanak tanıyan özel köpeklerdir. Özel olarak eğitilmiş bu köpekler, görme engellilerin hareket kabiliyetlerini arttırmalarına ve günlük ihtiyaçlarını karşılayabilecek rahatlıkta dolaşmalarına yardımcı oluyor.

Görme Engellilerin Can Yoldaşı Rehber Köpekler

2014 senesinden beri Türkiye’de görme engellilere tamamen ücretsiz olarak rehber köpek desteği veren Rehber Köpekler Derneği, bu alanda ülkemizdeki ilk sivil toplum kuruluşudur.

Türkiye’de toplam kaç rehber köpek bulunuyor?

Türkiye halen 5 rehber köpek aktif olarak görev yapıyor. Eğitim aşamasında olan adayların sayısı her gün hızla artıyor. Rehber Köpekler, görme engellilere ücretsiz olarak veriliyor ve sonrasındaki süreçteki veteriner ve gıda ihtiyaçları dahil tüm masrafları dernek tarafından karşılanıyor.

Görme Engellilerin Can Yoldaşı Rehber Köpekler

Türkiye’nin ilk rehber köpeği, 21 Mayıs 2015 İstanbul doğumlu safkan dişi Labrador. Bir yıl süren lisans eğitimini, Ankara’da Birleşik Krallık Büyükelçiliği görevlileri Winkie ve Toffer gözetiminde tamamladı. İngiltere de uluslararası Rehber Köpek Eğitmeni Alan Brooks’dan on iki hafta süreyle, görme engellilere her ortamda rehberlik yapabilmek üzere uygulamalı yüksek lisans eğitimi aldı. Bu uzun ve kapsamlı eğitimden sonra Kara, Türkiye’nin ilk lisanslı Rehber Köpeği unvanına sahip köpeği oldu.

Görme Engellilerin Can Yoldaşı Rehber Köpekler

Kara, aynı zamanda ilk pulu olan, Türkiye’nin Rehber Köpeği… Kara’nın yer aldığı anma pulları” ve ilk gün zarfı PTT AŞ tarafından hazırlanan 2020 Yılı Pul Emisyon Programı kapsamında Mart ayında satışa sunuldu. İlk gün zarflarına emisyon adı “Braille Alfabesi” ile de yazıldı. Bu özel pul ve zarflar, Ankara’daki PTT Pul Müzesinde yerini aldı. Böylece “Rehber Köpekler” ilk kez resmi kimliği ve bir anma pulu ile ülkemizde tarihlenmiş oldu.

Sürecin işleyişini bize anlatabilir misiniz? Bu süreç ne kadar sürüyor?

Rehber köpek eğitiminin ilk aşaması rehber köpek olmaya yapı olarak daha uygun olan türlerden seçilen yavruların 6-8 haftalık erişkinliğe geldiklerinde gönüllü ailelere teslim edilmesiyle başlıyor. İkinci aşamada yavrular bir veya bir buçuk yıl gönüllü aileler ile kalıyorlar. Yavruların aile yanında kaldıkları bu sürede eğitimlerinin bir parçası olan temel komutlar aileler tarafından yavrulara öğretiliyor. Rehber köpek eğitiminin son aşamasında ise ailelerden alınan köpekler özel eğitimli rehber köpek eğiticileri ile birlikte eğitilirler. Eğitimi başarıyla tamamlayan köpekler görme engelli bireylere verilmek üzere hazır hale gelirler.

Her ırk köpek rehber köpek olabiliyor mu? Köpekleri neye göre seçiyorsunuz?

Genelde Golden Retriever, Kurt Köpeği ve Labrador olmak üzere genelde 3 ırk tercih ediliyor. Bazen iki ırkın karmasi da tercih ediyoruz. Fakat Türkiye’de sadece Labrador ve Golden Revriever ırkları seçiliyor. Köpekler yavruyken Rehber Köpekler Derneği’nin eğitmeni tarafından bir teste tabi tutuluyorlar. Teste göre rehber köpek adayı olup olmadığı anlaşılıyor.

Görme Engellilerin Can Yoldaşı Rehber Köpekler

Gönüllü ailenin güvenilir olup olmadığını nasıl kontrol ediyorsunuz? Kriterleriniz neler? Nasıl gönüllü aile olunuyor? Evde başka bir köpeğimiz varsa yinede gönüllü aile olabiliyor muyuz?

Gönüllü ailelerin güvenirliği çok önemli bir nokta. Ailelerin referans olabilecek bir tanıdık aracılığı ile gelmesini tercih ediyoruz. Bunun dışında aday köpeği teslim etmeden önce sabıka kaydı, nüfus kayıt örneği, yerleşke belgesi gibi resmi evrak da temin etmelerini istiyoruz. Yönetimde ve üyelerimiz arasında avukat sayısı oldukça fazla… Onlar başvurularla ilgili gerekli tahkikatı incelikle yaptırıyorlar.

Bakıcı aile adaylarının dikkat etmesi gereken en önemli noktalardan biri tüm aile bireylerinin yavruyla belli bir disiplin içinde pozitif yaklaşımla iletişim geliştirmesi. Köpekler evin bir bireyi olarak görülmelidir ve ev içerisinde büyütülmelidir. 18 yaşın altındakiler bakıcı aile olamaz. Bakıcı ailelerin başka hayvanları var ise onların diğer köpekler ile sosyalleşmiş olmaları ve negatif tavırlar sergileyen hayvanlar olmamaları gerekmektedir

Rehber köpeklerin neden sevilmemesi gerekiyor?

Rehber köpekler ağızlarından geçen özel tasmaları takıldığı zaman görevde olduklarını biliyorlar bu yüzden görevlerini başarılı yapabilmeleri ve görme engelli sahiplerini doğru yönlendirebilmek için konsantrasyonların bozulmaması gerekiyor. Bu yüzden de görev sırasında rehber köpeklerin sevilmemeleri gerekmektedir.

Gönüllü aile olamayanlar derneğe nasıl yardımcı olabilir?

Rehber Köpekler Derneği’nin her yıl düzenlediği baloya katılarak veya Adım Adım Koşuya katılarak destek olabilirsiniz. Rehber Köpekler Derneği’nin websitesinden ise online bağış yapabilirsiniz. Gönüllü Bakıcı Aile olmanın dışında derneğe her yaştan ya da eğitimden bireyler destek verebilirler. Ofis çalışmalarından sosyal medya çalışmalarına, değişik platformlarda Rehber Köpeklerin önemini anlatma çalışmalarına kadar pek çok farklı alanda gönüllü çalışmalara ihtiyacımız var. Kamuya açık alanlarda yani toplu taşıma araçlarından, cafe, restaurant ve AVM’lere kadar pek çok nokta hala rehber köpeklerin buralarda görevli olarak dolaşabileceğinin bilincinde değil. Farkındalığın yaygınlaşmasına destek verebilecek her gönüllü, derneğimizin için değerli bir iş yapmış olacaktır. Ayrıca Rehber Köpekler Derneği’nin sosyal ve sportif etkinliklerinde yer alarak da destek verilebilir. Cins köpek adayları önerisi, yetiştirilmek üzere eğitmen adayları önerisi, gönüllü veterinerlik hizmetleri de derneğe katkı sağlayabilecek hizmetler arasındadır. Ayrıca kurumsal ya da bireysel sponsorluklarla online bağışlar Dernek için çok kıymetli desteklerdir. Son olarak RKD yazıp 5578’e SMS göndererek 5 TL değerinde yapabileceğiniz her bağış bizim için çok kıymetli.

Yavru Rehber Köpeği Adayı Angel’ın Annesi Victoria ile Gönüllü Aile Olmaya Dair:

Gönüllü aile olmaya nasıl karar verdiniz?

Benim sürecim biraz daha farklı gelişti. Koronavirüs yüzünden evde kalmaya başladığımız süre zarfında tek başıma yaşıyordum ve köpeğimi yeni kaybetmiştim. Hem bana bir dost olur hem de bu proje de yer aldığım için insanlara bir yararı olur diye düşünmüştüm. İki taraflı da çok keyifli geçeceğini ilk günden biliyordum.

Görme Engellilerin Can Yoldaşı Rehber Köpekler
Angel & Victoria

Angel ile olan tecrübenizi biraz anlatabilir misiniz? Herhangi bir köpeğe bakmaktan farklılığı/zorluluğu neler?

Angel inanılmaz bir köpek, her geçen gün daha da iyi tanımaya başlayıp özelikle eğitim sürecinde ki gelişmelerini görmek beni çok mutlu ediyor. Herhangi bir köpeğe bakmaktan farkı tabii ki de var, öncelikle sizde geçici bir süre kalıyor olması, yatağınızda veya koltuğunuzda oturamaması gibi bazı belli kurallar biraz benim gibi köpeği her şey olan insanlar için zor. Fakat hangi amaç için yaptığınızı hatırladıkça hiçbir zorluğu kalmıyor. Angel benimle her yere geliyor, bazı yerler kabul ederken bazı yerler hala kabul etmiyor bu durum biraz üzücü ve zorlayıcı oluyor. Çünkü gönüllü ailesi olduğunuzda sadece 3 – 4 saat evde yalnız bırakabiliyorsunuz, hep sizinle birlikte sosyalleşmesi gerek.

Görme Engellilerin Can Yoldaşı Rehber Köpekler

Angel ile olan ikili ilişkimde büyük bir sorun yaşamadım, zaten dernek ile her zaman iletişime geçebiliyorum. Fakat en büyük problem dışarıda Angel ile gezerken insanların verdiği tepkilerde yaşıyorum. Angel ile yürürken Canny Collar tasmasi kullanmam gerekiyor ve bu tasma boynun aşağısından ağız bölgesine takılıyor. Doğal olarak diğer köpeklerden farklı bir tasma görüntüsü bulunuyor. Rehber Köpekler Derneği yönetiminden aldığım bilgiye göre, tasmanın amacı ise çekiştirmesini azaltmak ve eğitimde kontrolün bende olmasını sağlamak. Onun dışında, ağzını rahatlıkla açabiliyor, hatta bir keresinde yürüyüşte ağzından kocaman bir kemik çıkarmışlığım vardır.

Görme Engellilerin Can Yoldaşı Rehber Köpekler

Çok fazla insan ağzının niye bağlı olduğunu soruyor veya direkt ısırıyor diye düşünüp yanından uzaklaşıyor. Rehber köpekleri tasma takıldığı an görevde olduklarını biliyorlar, Angel içinde bu yüzden bu eğitim aşırı önemli, fakat insanlar ya yanına çağırmaya çalışıyor ya da gelip direkt seviyorlar. Bu tabii ki de Angel’ın eğitimini doğal olarak etkiliyor.

Neden gönüllü aile olmalıyız?

Öncelikle amacı bu kadar güzel olan bir projede yer almak için olunması gerekiyor. Bundan bir kaç ay sonra Angel’i kör birine rehberlik ederken gördüğümde ne kadar mutlu olacağımı şimdiden hissedebiliyorum. Herkesin bir şekilde Rehber Köpekler Derneği ile yollarını kesiştirmelerini tavsiye ediyorum. İster gönüllü aile olarak, ister online bağış yaparak isterse de her sene düzenledikleri etkinliklere katılarak farkındalığı artırabilirsiniz. En güzel yanlarından biri de köpek ile ilişkinizin her geçen gün daha da kuvvetlenmesi ve sizin bunun her evresine şahit olmanız.

OGGUSTO
OGGUSTO Tüm Yazıları